25η Μαρτίου – Χρόνια πολλά!

Η Κυριακή του Θωμά ονομάζεται και Κυριακή του Αντίπασχα (Pascha clausum, στα λατινικά), επειδή είναι η εορτή της αποδόσεως της ημέρας του Πάσχα. «Απόδοσις» στην εκκλησιαστική γλώσσα σημαίνει την ολοκλήρωση μιας μεγάλης εορτής που ξεκίνησε πριν από οκτώ ημέρες. Είναι συνήθεια που παρέλαβαν οι Χριστιανοί από τους Ιουδαίους.

Τα παλαιότερα χρόνια ονομαζόταν Κυριακή εν λευκοίς (Dominica in albis, στα λατινικά), επειδή οι νεοφώτιστοι έβγαζαν τα λευκά ενδύματα που φορούσαν το Μεγάλο Σάββατο και γίνονταν δεκτοί στο σώμα της Εκκλησίας.

Την πρώτη Κυριακή μετά το Πάσχα  η Εκκλησία μνημονεύει την εμφάνιση του Ιησού Χριστού ενώπιον του Αποστόλου Θωμά, ο οποίος διατηρούσε αμφιβολίες για την Ανάστασή του. Πείστηκε, όμως, όταν άγγιξε τις πληγές Του από τα καρφιά της σταύρωσης και αναφώνησε «Ο Κύριος μου και Θεός μου!». (Ιωάννης, κ’ 25-29).

Ποιος ήταν ο απόστολος Θωμάς

Ήταν από τους ένθερμους και αφοσιωμένους μαθητές, πρόθυμος και υπηρέτης πιστός. Αγάπησε πολύ τον Κύριο, κι όταν οι Ιουδαίοι ήθελαν να τον θανατώσουν, ο Θωμάς έλεγε στους άλλους μαθητές «Ας πάμε κι εμείς να πεθάνουμε μαζί Του. Είναι καλύτερα να σταυρωθούμε με τον Δεσπότη, παρά να ζούμε χωρίς Αυτόν».

Στο Ευαγγέλιο του Ιωάννη (14, 4-5) παρατηρούμε στη ρήση του Κυρίου, πως οι μαθητές δε γνωρίζουν που πηγαίνει και ποια είναι η οδός που οδηγεί σε αυτό το δρόμο. Ο Θωμάς τότε θέτει ευθέως το ερώτημα «Κύριε, οὐκ οἴδαμεν ποῦ ὑπάγεις· καὶ πῶς δυνάμεθα τὴν ὁδὸν εἰδέναι;».

Όταν ο Ιησούς αναστήθηκε από τον τάφο, παρουσιάστηκε στους μαθητές Του που ήταν συγκεντρωμένοι στο υπερώο, με κλειστές τις πόρτες, για τον φόβο των Ιουδαίων.

Ο Θωμάς δεν ήταν τότε μαζί τους και, όταν οι υπόλοιποι μαθητές του διηγήθηκαν ότι είδαν τον αναστάντα Κύριο, δε θέλησε να τους πιστέψει.

Αλλά ο Κύριος εμφανίστηκε ξανά, οκτώ μέρες αργότερα, ενώπιον των μαθητών, και προέτρεψε τον Θωμά να ψηλαφήσει τις πληγές από τα καρφιά και την πλευρά που είχε τρωθεί από τη λόγχη. Εκθαμβωμένος ο Θωμάς, προσκύνησε και ανεβόησε: «Ο Κύριός μου και ο Θεός μου».

Είπε, λοιπόν, ο Κύριος: «ότι εώρακάς με, πεπίστευκας, μακάριοι οι μη ιδόντες και πιστεύσαντες» (Ιωάν. 20,26).

Δηλαδή, λέει ο Κύριος στο Θωμά, πίστεψες επειδή με είδες. Μακαριότεροι και περισσότερο καλότυχοι είναι εκείνοι, που αν και δεν με είδαν, πίστεψαν.

Ο Θωμάς βρισκόταν μαζί με τους άλλους Αποστόλους την ημέρα της Πεντηκοστής. Κατά την ιστορία, την οποία βεβαιώνει η παράδοση, κατά την Κοίμηση της Παναγίας  με θεία οικονομία, ο Θωμάς και πάλι δεν παραβρισκόταν στη σύναξη των άλλων Αποστόλων.

Έφτασε όμως και αυτός μετά τρεις μέρες και παρεκάλεσε τους άλλους Αποστόλους να τον συνοδεύσουν ως τον τάφο, για να προσκυνήσει το άγιο σώμα της Θεοτόκου. Έτσι κι έγινε, αλλά όταν άνοιξαν τον τάφο, μεγάλη κατάπληξη και θαυμασμός τους κυρίευσε όλους.

Το σώμα έλειπε και στο μνήμα κείτονταν μόνο το σεντόνι που είχαν τυλίξει το σώμα της Παναγίας. Η Παναγία αναστήθηκε και σωματικά αναλήφθηκε από την γη στους ουρανούς χαρίζοντας θαυμαστή δύναμη στους Αποστόλους για το δύσκολο και τεράστιο έργο που είχαν ήδη ξεκινήσει.

Λαογραφία

Την Κυριακή του Θωμά, από το 1923, οι Πόντιοι των Σουρμένων Αττικής (περιοχή του Δήμου Αργυρούπολης – Ελληνικού), γιορτάζουν το «Ποντιακόν Πανοΰρ -Τη Θωμά ’ς σα Σούρμενα», με σειρά εκδηλώσεων, όπου κυριαρχεί το ταφικό έθιμο που έφεραν μαζί τους από τον Πόντο.

Αφού παρακολουθήσουν το πρωί της Κυριακής του Θωμά τη Θεία Λειτουργία στον Ιερό Ναό Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Σουρμένων, ιερείς και ποίμνιο κατευθύνονται στο κοιμητήριο της περιοχής. Εκεί ο καθένας πηγαίνει στον οικογενειακό τάφο. Οι νοικοκυρές στρώνουν τραπεζομάντηλα, στα οποία ακουμπούν τσουρέκια, κόκκινα αυγά, μεζέδες, ούζο και όλοι μαζί περιμένουν τον ιερέα να τελέσει τρισάγιο.

Αρχικά, οι ιερείς τελούν τρισάγιο στην εκκλησία του κοιμητηρίου των Σουρμένων υπέρ αναπαύσεως των ψυχών των απανταχού κεκοιμημένων Ποντίων. Στη συνέχεια τελείται τρισάγιο σε κάθε τάφο. Οι συγγενείς συζητούν για τα κεκοιμημένα προσφιλή πρόσωπα, θυμούνται τα προτερήματά τους, τις καλοσύνες τους και ό,τι προκαλεί την αίσθηση της ζωντανής παρουσίας των νεκρών ανάμεσά τους. Γιατί η μέρα αυτή αφιερώνεται στην ανάσταση των νεκρών. Είναι μέρα χαράς και όχι πονεμένης ανάμνησης.

Στο τέλος προσφέρουν στον ιερέα και τους παρευρισκόμενους κόκκινα αυγά και τσουρέκια. Και όλοι μαζί ψάλλουν το «Χριστός Ανέστη!».

Όπως ακριβώς ο Χριστός αγκαλιάζει όλους τους ανθρώπους, έτσι η και μάνα Εκκλησία αγκαλιάζει κάθε άνθρωπο που θέλει να συναντηθεί με τον Χριστό.

Κανείς μας αδελφοί μου δεν έχει το δικαίωμα να εμποδίζει τον οποιοδήποτε άνθρωπο που θέλει να γνωρίσει τον Χριστό. Και αυτό το λέγω διότι πολλές φορές με την συμπεριφορά μας, εμείς οι «καλοί χριστιανοί», οι ηθικοί, καθαροί και καλοί οικογενειάρχες, οι δίκαιοι επαγγελματίες εύκολα σαν τους Φαρισαίους ζητούμε την τιμωρία των αμαρτωλών, ζητούμε την απόρριψή τους διακατεχόμενοι από μία κοσμική δικαιοσύνη. Και όλα αυτά διότι και εμείς οι ίδιοι δεν έχουμε καταλάβει τί ήρθε και έκανε ο Χριστός, τί είναι η Εκκλησία Του και πώς καλούμαστε και εμείς να ζήσουμε για να εισέλθουμε στην Βασιλεία του Θεού.

Μένουμε στην επιφάνεια των πραγμάτων. Όπως οι Φαρισαίοι που τηρούσαν τον νόμο αλλά ήταν βδέλυγμα στα μάτια του Θεού έτσι και εμείς, πολλές φορές τηρούμε τον νόμο, την επιφάνεια της χριστιανικής ζωής και ενώ νομίζουμε ότι είμαστε εντάξει απέναντι στο Θεό πολλές φορές ζούμε αντίχριστα και αντιεκκλησιαστικά.

Το Εκκλησιαστικό βίωμα το έχουμε μετατρέψει σε μία ρηχή θρησκευτικότητα, και την πνευματική ζωή την οριοθετούμε στην τήρηση κάποιων κανόνων και εντολών και τίποτα παραπάνω. Βγάζουμε από την ζωή μας την υπομονή, την ανεκτικότητα προς τους άλλους, απορρίπτουμε την συγκατάβαση και την κατανόηση, ούτε λόγος για συγχώρεση και ομόνοια.

Πολλές φορές ακούω να λέγεται από «καλούς χριστιανούς» αυτός ο αντίχριστος λόγος: «πάτερ εγώ είμαι σωστός και καλό, απαιτώ και από τους άλλους να είναι αλλιώς να πάνε απο κει που ήρθαν».

Τί χριστιανός είσαι εσύ που απαιτείς από τους άλλους; Ποιος είσαι εσύ που κρίνεις τους άλλους; Ποιος είσαι εσύ που απορρίπτεις τους άλλους, έτσι απλά και εύκολα;

Φανταστείτε αδελφοί μου να είχε αυτό το σκεπτικό ο Χριστός. Αλίμονό μας. Διότι μπροστά στον Χριστό όλοι μας είμαστε ένοχοι. Μπροστά στην καθαρότητά Του όλοι είμαστε βρώμικοι, μπροστά στην αναμαρτησία Του όλοι μας είμαστε αμαρτωλοί. Για ποια δικαιοσύνη λοιπόν τολμούμε και μιλάμε.
Θέλουμε δικαιοσύνη; (ας το σκεφτούμε καλύτερα) Καλύτερο δεν είναι το έλεος; Θέλουμε τιμωρία ή συγχώρεση. Θέλουμε χαστούκια ή αγκαλιά;

Μην πλανόμαστε λοιπόν αδελφοί μου, όπως εμείς χρειαζόμαστε συγχώρεση από τον Θεό, όπως και εμείς ζητούμε έλεος, συγκατάβαση, ανεκτικότητα και κατανόηση από τον Θεό για τα λάθη και τα πάθη μας (αλλά και από τους ανθρώπους), έτσι θα πρέπει να ενεργούμε και εμείς προς τους άλλους. Αλλιώς όλες οι αρετές μας, η ηθική ζωή μας, τίποτα δεν μας ωφελούν.

Η σωτηρία περνά μέσα από τους άλλους, να το θυμόμαστε αυτό. Σωτήρια μέσα στην αυτονομία μας και στην ατομικότητά μας δεν υπάρχει.

Θέλεις να σωθείς; μας ρωτά και σήμερα ο Χριστός. Εάν θέλεις, τότε σώσε τον αδελφό σου, αγάπησέ τον, στήριξέ τον, απάλυνε τον πόνο του, γίνε παράδεισος γι’αυτόν, μην εισβάλλεις στην ζωή του έτοιμος να τον σταυρώσεις (κατα τ’ άλλα για τον καλό του) αλλά να είσαι έτοιμος να συσταυρωθείς μαζί του, ακόμα και με αυτόν που ζει μακρυά από τον Ευαγγελικό Λόγο.

Άσε τον κάθε άνθρωπο να ζήσει όπως θέλει, να πιστεύει ότι θέλει. Δεν είναι δική σου δουλειά να τον κρίνεις, να τον καταδικάζεις. Εργασία σου είναι να τον αγαπάς, να προσεύχεσαι γι’αυτόν, να του δείχνεις με το παράδειγμά σου τον Ουρανό. Μην του τον δείχνεις όμως με το δάκτυλό σου, αλλά με την ζωή σου.

Ο Χριστός δεν έκανε καμία υπόδειξη στον Ζακχαίο. Το μόνο που έκανε ήταν να πάει κοντά του, να φάει μαζί του. Του έδειξε ότι τον αγαπά και είναι εκεί γι’αυτόν, ενώ όλοι οι άλλοι ήταν εναντίον του. Έτσι τον κέρδισε, τον έφερε σε μετάνοια και τον έκανε δικό Του.

αρχιμ. Παύλος Παπαδόπουλος