Η σχέση Θεού και ανθρώπου μέσα στην Εκκλησία

Share

Η Αποστολική περικοπή της Κυριακής επιλέγεται από τους «τα πάντα καλώς διαταξαμένους αγίους πατέρας» ένεκα της Θεομητορικής εορτής των Εισοδίων της  Υπεραγίας Θεοτόκου, η οποία κατά το τρέχον έτος συμπίπτει ημέρα Κυριακή. Η περικοπή προέρχεται από την προς Εβραίους επιστολή και είναι σε μετάφραση η ακόλουθη:

«Φυσικά, η πρώτη διαθήκη είχε λατρευτικές διατάξεις κι ένα γήινο θυσιαστήριο. Κατασκευάστηκε δηλαδή το πρώτο μέρος της σκηνής, που λεγόταν «άγια», στο οποίο υπήρχε η λυχνία, η τράπεζα και οι άρτοι της προθέσεως. Πίσω από το δεύτερο καταπέτασμα ήταν το δεύτερο μέρος της σκηνής, που λεγόταν «άγια των αγίων». Εκεί υπήρχε το χρυσό θυσιαστήριο του θυμιάματος και η κιβωτός της διαθήκης, σκεπασμένη γύρω γύρω με χρυσάφι, μέσα στην οποία υπήρχε η χρυσή στάμνα με το μάννα, το ραβδί του Ααρών, που είχε βλαστήσει θαυματουργικά, και οι δύο πλάκες για τις διατάξεις της διαθήκης. Πάνω από την κιβωτό υπήρχαν αστραφτερά χερουβίμ, που σκέπαζαν με τα φτερά τους το ιλαστήριο. Για όλα αυτά δεν είναι ανάγκη τώρα να μιλήσουμε λεπτομερειακά. Το θυσιαστήριο είχε τέτοια διάταξη, ώστε στο πρώτο μέρος της σκηνής να μπαίνουν πάντοτε οι ιερείς και να επιτελούν τις ιεροτελεστίες.  Στο δεύτερο όμως μέρος μπαίνει μόνον ο αρχιερέας μία φορά τον χρόνο, φέρνοντας μαζί του αίμα, που το προσφέρει για τον εαυτό του και για τις αμαρτίες που από άγνοια έχει διαπράξει ο λαός» (Εβρ.9,1-7).

Θέμα της περικοπής είναι οι θυσίες της Παλαιάς Διαθήκης που προεικονίζουν τη θυσία του Χριστού που είναι η νέα διαθήκη του Θεού με τους ανθρώπους, η Καινή Διαθήκη. Οι αναγνώστες της προς Εβραίους επιστολής (Χριστιανοί που προηγουμένως ήταν Εβραίοι) είναι εξοικειωμένοι με την περιγραφή της επιστολής για το τι υπήρχε μέσα στη σκηνή του μαρτυρίου, η οποία αργότερα αντικαταστάθηκε με τον Ναό του Σολομώντα. Εκείνο που ενδιαφέρει εμάς σήμερα είναι αφενός μεν ότι η τότε σκηνή της Παλαιάς Διαθήκης προτυπώνει τη Θεοτόκο εντός της οποίας σκήνωσε και από την οποία γεννήθηκε ο Υιός του Θεού και αφετέρου ότι η θυσία που προσέφερε μια φορά τον χρόνο κατά την εορτή του Εξιλασμού ο Ιουδαίος Μ. Αρχιερέας προεικονίζει την εφάπαξ θυσία του Χριστού στον Σταυρό «υπέρ της του κόσμου ζωής».

Έτσι κατανόησαν οι Πατέρες και υμνογράφοι της Εκκλησίας τη σκηνή και τα αντικείμενα που περιείχε η σκηνή και που αναφέρονται στο ανάγνωσμα που παραθέσαμε. Στον Ακάθιστο ύμνο προσφωνείται η Θεοτόκος σκηνή του Θεού και Λόγου («Χαίρε, σκηνή του Θεού και Λόγου, Χαίρε Αγία Αγίων μείζων»). Το «ιλαστήριον», η χρυσή πλάκα που σκέπαζε την κιβωτό της Διαθήκης, είναι το υπόβαθρο της φράσης του Κανόνα του Ακαθίστου: «Ιλαστήριον του κόσμου, χαίρε Άχραντε Δέσποινα», και «χαίρε θερμόν ιλαστήριον». η λυχνία και η στάμνα που περιείχε το μάννα της τροφής των Ισραηλιτών στην έρημο μεταφέρεται στη Θεοτόκο: «Χαίρε λυχνία και στάμνε Μάννα φέρουσα, το γλυκαίνον τα των ευσεβών αισθητήρια», όπου Μάννα είναι ο Άρτος της ζωής, ο Χριστός. Το ραβδί του Ααρών που βλάστησε (βλ. το παραπάνω κείμενο) γίνεται στον ίδιο ύμνο «η ράβδος η μυστική, άνθος το αμάραντον ( δηλ. τον Χριστό) η εξανθήσασα».

Πέρα από τις προεικονίσεις της Θεοτόκου που ενέπνευσαν τους υμνογράφους, η αποστολική περικοπή προαναγγέλλει τον Χριστό. Κατά τη στιγμή της εκπνοής του Ιησού επάνω στον Σταυρό, σημειώνουν οι ευαγγελιστές, «το καταπέτασμα του ναού εσχίσθη από άνωθεν έως κάτω εις δύο» (Ματθ.27,51. Βλ. και Μάρκ.15,38. Λουκ. 23,45). Το καταπέτασμα διαχώριζε τα «Άγια», το μέρος δηλ. που εισέρχονταν οι ιερείς καθημερινά για τις προβλεπόμενες θυσίες, από τα «Άγια των Αγίων», το άβατο στο οποίο εισερχόταν μόνο ο Μ. Αρχιερεύς μια και μοναδική φορά τον χρόνο, κατά την ημέρα της εορτής του Εξιλασμού ραντίζοντας με το αίμα των θυσιαζομένων ζώων το «ιλαστήριον», τη χρυσή πλάκα που σκέπαζε την κιβωτό της διαθήκης με τις πλάκες των δέκα εντολών. Το σχίσιμο του καταπετάσματος δηλώνει ότι δεν υπάρχει πλέον κάτι που εμποδίζει στο εξής τον άνθρωπο από την πρόσβαση στην παρουσία του Θεού. Η θυσία του Χριστού κατέλυσε κάθε εμπόδιο επικοινωνίας Θεού και ανθρώπου και έκανε προσιτό τον Θεό στον άνθρωπο.

Το ίδιο νόημα έχει και η διάνοιξη των ουρανών κατά τη βάπτιση του Ιησού. Κατά τη σύντομη διήγηση του Ευαγγελιστή Μάρκου, κι ενώ έβγαινε ο Ιησούς από τον Ιορδάνη ποταμό «εἶδε σχιζομένους τοὺς οὐρανούς» (1,10), ή «Και ιδού ηνεώχθησαν αυτώ οι ουρανοί» κατά τον ευαγγελιστή Ματθαίο, ή «Εγένετο δε εν τω βαπτισθήναι…ανεωχθήναι τον ουρανον», κατά τον Λουκά. Η διάνοιξη των ουρανών, γνωστό θέμα της αποκαλυπτικής φιλολογίας του Ιουδαϊσμού, δηλώνει με παραστατικό τρόπο την επικοινωνία επίγειου και ουράνιου κόσμου, κατά την οποία «τὰ ἄνω τοῖς κάτω συνεορτάζει, καὶ τὰ κάτω τοῖς ἄνω συνομιλεῖ» (Κατά το ποίημα Σωφρονίου Πατριάρχου Ιεροσολύμων, που αναγινώσκεται στον Μ. Αγιασμό της εορτής των Θεοφανείων). Δεδομένου ότι οι ουρανοί παραμένουν κλειστοί και μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις ανοίγουν, η διάνοιξή τους στη Βάπτιση του Ιησού εκφράζει, με τις παραστάσεις βέβαια του κοσμοειδώλου της εποχής εκείνης, την πραγματική επικοινωνία Θεού και ανθρώπου που επιτυγχάνεται με τον Σταυρό του Χριστού. Την ίδια έννοια έχει και το σχίσιμο του καταπετάσματος στον Ναό του Σολομώντα κατά την ώρα της εκπνοής του Ιησού επί του Σταυρού, όπως ήδη παραπάνω σημειώσαμε. Αυτήν την επικοινωνία τη ζει ο άνθρωπος μέσα στην Εκκλησία, μετέχοντας στα ιερά Μυστήρια και ιδιαίτερα στο Μυστήριο της θείας Ευχαριστίας κατά τη θεία Λειτουργία. Αλλά τη ζει και στη «λειτουργία μετά τη θεία Λειτουργία», στη σχέση αγάπης προς όλους τους άλλους ανθρώπους.

Πηγή: orthodoxia.info

Related Posts