Η σωτηρία του Δεσμοφύλακα

Θέλεις να μάθεις πόση είναι η δύναμη των ύμνων προς το Θεό; Υμνολογώντας τα τρία παιδιά τον Κύριο, έσβησαν με τον τρόπο αυτό τη βαβυλώνια κάμινο· ή καλύτερα δεν την έσβησαν, αλλ’ επέτυχαν εκείνο που ήταν άξιο μεγαλυτέρου θαυμασμού, καταπάτησαν με τα πόδια τους τη φλόγα, που κατέκαιε, σαν πηλό. Αυτός ο ύμνος, όταν ο Παύλος κλείσθηκε στη φυλακή, έλυσε τα δεσμά, άνοιξε τις πόρτες της φυλακής, συγκλόνισε τα θεμέλια αυτής, και προξένησε μεγάλη κατάπληξη και φόβο στον δεσμοφύλακα. Διότι, λέγει, κατά τα μεσάνυχτα ο Παύλος και ο Σίλας έψαλλαν ύμνους στο Θεό. Στη συνέχεια τι συνέβηκε; Τι; Το πρωτάκουστο και παράδοξο εκείνο· τα δεσμά λύθηκαν, οι δεμένοι έδεσαν τους λυμένους· πραγματικά γνώρισμα των δεσμών είναι το να κρατείται με μεγάλη προσοχή ο φυλακισμένος και να βρίσκεται υπό την εξουσία του δεσμοφύλακα· τώρα όμως ο ελεύθερος δεσμοφύλακας ήρθε και έπεσε μπροστά στα πόδια του φυλακισμένου Παύλου. Διότι η φύση των υλικών δεσμών είναι το να κρατούν κάτω από τη δύναμή τους τον φυλακισμένο, ενώ η δύναμη των δεσμών, που υφίσταται κανείς για χάρη του Χριστού, είναι τόσο μεγάλη, ώστε να θέτουν κάτω από την εξουσία των φυλακισμένων τούς ελεύθερους. Έβαλε αυτούς στην πιο βαθιά φυλακή, και ενώ βρίσκονταν μέσα, άνοιξαν τις εξωτερικές πόρτες. Έδεσε τα πόδια τους στο ξύλο για μεγαλύτερη ασφάλεια, και τα πόδια αυτών τα δεμένα για ασφάλεια έλυσαν τα χέρια των άλλων.

Στη συνέχεια, λέγει, έπεσε ο δεσμοφύλακας στα πόδια αυτού, γεμάτος από φόβο και τρόμο, με αναστεναγμούς, με αγωνία και δάκρυα. Μά τι τέλος πάντων συνέβηκε; δεν τους έδεσες συ; δεν τους τοποθέτησες συ σε ασφαλές μέρος; Και γιατί απορείς, άνθρωπε, εάν άνοιξε τη φυλακή, τη στιγμή βέβαια που έλαβε εξουσία ν’ ανοίγει και τους ουρανούς; «Όσα θα δέσετε στη γη», λέγει, «θα είναι δεμένα στους ουρανούς, και όσα θα λύσετε στη γη θα είναι λυμένα στους ουρανούς». Έλυσε τα δεσμά αμαρτημάτων· τι απορείς, εάν λύνει τα σιδερένια δεσμά; Έλυσε τα δεσμά των δαιμόνων, ελευθέρωσε ψυχές που ήταν δεμένες απ’ αυτούς· και τι απορείς, εάν έσπασε τις αλυσίδες των δεσμωτών; Και πρόσεχε διπλό θαύμα· έλυσε πάλι και έδεσε. Διότι έλυσε τα δεσμά αλλ’ έδεσε την καρδιά αυτών. Το ότι βέβαια ήταν λυμένοι δεν το γνώριζαν. Άνοιξε και έκλεισε πόρτες· πραγματικά άνοιξε τις πόρτες της φυλακής, αλλ’ έκλεισε τα μάτια της καρδιάς των δεσμωτών, ώστε να μη βλέπουν ότι ήταν ανοιγμένες οι πόρτες εκείνες, για να μη συμβεί, κυριευμένοι από φόβο, να τραπούν σε φυγή. Είδες ότι και δένει και λύνει, και ανοίγει και κλείνει;

Γι’ αυτό αυτά συνέβηκαν μέσα στη νύχτα, για να γίνονται αθόρυβα και χωρίς καμιά ταραχή. Διότι οι απόστολοι τίποτε δεν έκαμναν για επίδειξη ούτε από φιλοδοξία. Έπεσε ο αρχιδεσμοφύλακας στα πόδια αυτού. Τι έκανε τότε ο Παύλος; Είδες το θαύμα αυτού; είδες τα παράδοξα έργα αυτού; Πρόσεξε και τη φροντίδα αυτού, πρόσεξε και τη φιλανθρωπία αυτού. «Φώναξε», λέγει, «δυνατά και είπε· μη κάνεις κανένα κακό στον εαυτό σου, διότι όλοι είμαστε εδώ». Εκείνον που τον έδεσε με τον πιο σκληρό και απάνθρωπο τρόπο δεν τον άφησε να πεθάνει με απάνθρωπο τρόπο, δεν του κράτησε κακία. «Διότι όλοι είμαστε εδώ», λέγει. Πρόσεχε την έλλειψη αλαζονείας. Δεν είπε, “Αυτά τα παράδοξα τα έκανα εγώ”, αλλά τι λέγει; «Διότι όλοι είμαστε εδώ». Ο Παύλος απαρίθμησε τον εαυτό του μαζί με τους δεσμώτες. Όταν εκείνος είδε όλα αυτά θαύμασε για το γεγονός, κυριεύθηκε από έκπληξη για το θαύμα, και ευχαρίστησε το Θεό. Πραγματικά ο δεσμοφύλακας ήταν άξιος μεγάλης φροντίδας και φιλανθρωπίας· δεν νόμισε ότι ήταν μαγικές επενέργειες τα όσα είχαν συμβεί.

Για ποιο λόγο λοιπόν δεν θεώρησε μαγικά εκείνα που συνέβηκαν; Άκουσε αυτούς να υμνούν το Θεό ο μάγος όμως ποτέ δεν υμνεί το Θεό. Πολλούς αγύρτες δέχθηκε εκεί μέσα, αφού ήταν δεσμοφύλακας, αλλά κανένας ποτέ από εκείνους δεν παρουσίασε τέτοιο έργο, δεν έλυσε δεσμά, δεν έδειξε τέτοια φροντίδα. Καθόσον ο Παύλος προτίμησε να μείνει μέσα στη φυλακή και να μη φύγει, για να σώσει εκείνον από το θάνατο. Διότι, λέγει, όρμησε μέσα κρατώντας στα χέρια του ξίφος και λαμπάδα· καθόσον ο διάβολος ήθελε με τη σφαγή του να του αφαιρέσει την ευκαιρία της μετάνοιας, αλλ’ ο Παύλος με πολύ δυνατή φωνή κέρδισε πιο γρήγορα τη σωτηρία της ψυχής του. Διότι δεν φώναξε απλώς, αλλά με μεγάλη φωνή, λέγοντας «Όλοι είμαστε εδώ». Θαύμασε ο δεσμοφύλακας τη φροντίδα του, έπεσε στα πόδια του φυλακισμένου ο ελεύθερος, και τι λέγει; «Κύριοι, τι πρέπει να κάνω για να σωθώ;». Συ τους έδεσες, και συ βρίσκεσαι σε απορία; συ τους έδεσες στο ξύλο για ασφάλεια, και συ ψάχνεις να βρεις τρόπο μετάνοιας και σωτηρίας;

Είδες θερμότητα ψυχής; είδες προθυμία; Δεν ανέβαλε, αλλ’ αφού απομάκρυνε το φόβο, δεν απομάκρυνε και την ευεργεσία, αλλ’ αμέσως προχωρεί με ορμή στη σωτηρία της ψυχής του. Ήταν νύχτα και μάλιστα μεσάνυχτα. Δεν είπε, “Ας σκεφθούμε, ας ξημερώσει”, αλλ’ αμέσως έτρεξε προς τη σωτηρία. Αυτός ο άνθρωπος, λέγει, είναι κάποιος πολύ μεγάλος, που ξεπερνάει την ανθρώπινη φύση. Είδα το θαύμα αυτού, θαύμασα τη φιλανθρωπία του. Αν και έπαθε από μένα άπειρα κακά, βρισκόμενος στο χείλος του θανάτου, αφού με έπιασε στα χέρια του, εμένα που τον έδεσα, και ενώ μπορούσε να με φονεύσει, όχι μόνο δεν έκανε τίποτε, αλλά και, ενώ επρόκειτο να σφαγώ και να σύρω το ξίφος στο λαιμό μου, μ’ εμπόδισε. Πολύ σωστά λέγει, «Κύριοι, τι πρέπει να κάνω για να σωθώ». Διότι βέβαια δεν προσέλκυαν εκείνους που πίστευαν μόνο τα θαύματα των αποστόλων, αλλά περισσότερο από τα θαύματα ο τρόπος ζωής του. Γι’ αυτό λέγει· «Ας λάμψει το φως σας μπροστά στους ανθρώπους, για να δουν τα καλά έργα σας και να δοξάσουν τον Πατέρα σας τον ουράνιο».

Είδες θερμότητα του δεσμοφύλακα; Πρόσεχε και τη θερμότητα του Παύλου. Δεν ανέβαλε, δεν αδιαφόρησε, αλλ’ ενώ βρίσκεται δέσμιος, ενώ είναι δεμένος στο ξύλο, και γεμάτος από πληγές, αμέσως δίδαξε αυτόν και μαζί μ’ εκείνον και όλα τα μέλη της οικογένειάς του, και μετά από το πνευματικό λουτρό, και μετά από την πνευματική τράπεζα, πρόσφερε σ’ αυτόν και την υλική. Αλλά για ποιο λόγο συγκλόνισε τα θεμέλια της φυλακής; Διότι ήθελε να ξυπνήσει τα δεσμοφύλακα και να δει εκείνα που γίνονταν· έλυσε τα υλικά δεσμά των φυλακισμένων μαζί του, για να λύσει τα πνευματικά δεσμά του δεσμοφύλακα. Το αντίθετο απ’ αυτό έκανε ο Χριστός. Πλησίασε αυτόν κάποιος παράλυτος άνθρωπος, έχοντας διπλή παραλυσία, που η μία οφειλόταν στ’ αμαρτήματά του, ενώ η άλλη ήταν σωματική. Πρώτα θεράπευσε την παραλυσία που οφειλόταν στ’ αμαρτήματα, λέγοντας τα εξής· «Τέκνο μου, συγχωρούνται οι αμαρτίες σου». Έπειτα, επειδή αμφέβαλλαν εκείνοι και βλασφημούσαν και έλεγαν, «Κανένας δεν μπορεί να συγχωρεί αμαρτίες, παρά μόνο ο Θεός», θέλοντας να τους δείξει, ότι πραγματικά είναι Θεός, θέλοντας να τους κρίνει από τα λόγια τους, για να μη διστάζει να λέγει, «από τα λόγια σου θα σε κρίνω», συ, λέγει, είπες, ότι κανένας δεν μπορεί να συγχωρεί αμαρτίες, παρά μόνο ο Θεός· να συγχωρώ, λέγει, αμαρτίες, και γι’ αυτό ομολόγησε τη θεότητά μου· από τη δική σου κρίση βγάζω την απόφαση. Αλλ’ εκεί ο Χριστός πρώτα θεραπεύει την πνευματική αρρώστια, και έπειτα τη σωματική, ενώ εδώ συμβαίνει το αντίθετο, πρώτα λύθηκαν τα σωματικά δεσμά, και μετά τα πνευματικά.

Είδες πόσο μεγάλη είναι η δύναμη των ύμνων; Πόσα κατορθώνει η δοξολογία του Θεού; πόσα κατορθώνει η προσευχή; Πάντοτε βέβαια είναι μεγάλη η δύναμη της προσευχής, όταν όμως συνοδεύεται και από νηστεία, τότε κάμνει δυνατότερη την ψυχή. Τώρα υπάρχει σ’ έμας μεγάλη σωφροσύνη των λογισμών, τώρα υπάρχει πνευματική διέγερση και η ψυχή προσέχει όλα τα ουράνια. Γι’ αυτό η Γραφή πάντοτε σύνδεσε την προσευχή με τη νηστεία. Πώς και πότε; «Μη στερείτε ο ένας τον άλλο», λέγει, «εκτός και αν γίνει κοινή συμφωνία, για να αφιερωθείτε στην νηστεία και την προσευχή». Και πάλι αλλού λέγει· «Το γένος αυτό δεν βγαίνει, παρά μόνο με προσευχή και νηστεία». Καθώς και αλλού πάλι· «αφού προσευχήθηκαν» λέγει, «και νήστευσαν, έθεσαν τα χέρια τους επάνω σ’ αυτούς».

Από την Ομιλία του Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου εις την Μεγάλη Εβδομάδα