
Related Posts

Μην παίζουμε θέατρο στην ζωή μας!
Υπάρχει μία διαφορά μεταξύ του «είναι» και του «φαίνεσθαι». Το «φαίνεσθαι» είναι το εξωτερικό, αυτό που θέλουμε να ξέρουν οι άλλοι για μας, αυτό που εμείς αφήνουμε να αντιληφθούν οι άλλοι.
Μπορούμε να πούμε ότι είναι το προσωπείο και η μάσκα την οποία χρησιμοποιούμε για να επικοινωνούμε εξωτερικά και να γινόμαστε δεκτοί από όλες τις κατηγορίες των ανθρώπων. Πολλές φορές χρησιμοποιούμε και το προσωπείο της θρησκευτικότητος. Αυτό είναι το «φαίνεσθαι». Υπάρχει όμως και το «είναι», αυτό που είμαστε στην πραγματικότητα, στο βάθος, και το οποίο τις περισσότερες φορές επιδιώκουμε να κρύπτουμε επιμελώς.
Η Ορθοδοξία επιδιώκει να φανερώση αυτό το βάθος. Συνήθως, η φαρισαική δικαιοσύνη ενδιαφέρεται για το εξωτερικό, για μία επιδερμική ηθική, ενώ η Ορθοδοξία ενδιαφέρεται για τον πυρήνα της υπάρξεως του ανθρώπου. Όλα τα πατερικά κείμενα αναφέρονται στο πως θα ελευθερωθή ο νούς από την δουλεία του στα πάθη, στην λογική και στις συνθήκες του περιβάλλοντος.
Ο άγιος Ιωάννης ο Σιναίτης, χρησιμοποιώντας ένα χαριτωμένο περιστατικό που αναλύει πολύ παραστατικά αυτήν την πλευρά της ζωής μας, γράφει:
«Μερικές φορές, καθώς αντλούσαμε νερό από τις πηγές, αντλήσαμε μαζί με αυτό, χωρίς να το καταλάβωμε, και έναν βάτραχο. Παρόμοια πολλές φορές, καθώς καλλιεργούμε τις αρετές, υπηρετούμε και τις κακίες που χωρίς να φαίνωνται είναι συμπεπλεγμένες μαζί τους. Επί παραδείγματι: Με την φιλοξενία συμπλέκεται η γαστριμαργία, με την αγάπη η πορνεία, με την διάκρισι η δεινότης, με την φρόνησι η πονηρία, με την πραότητα η υπουλότης και η νωθρότης και η οκνηρία και η αντιλογία και η ιδιορρυθμία και η ανυπακοή. Με την σιωπή η διδασκαλική υπεροψία, με την χαρά η οίησις, με την ελπίδα η οκνηρία, με την αγάπη πάλι η κατάκρισις, με την ησυχία η ακηδία και η οκνηρία, με την αγνότητα η πικρή συμπεριφορά, με την ταπεινοφροσύνη η παρρησία. Σε όλα δε αυτά ακολουθεί ωσάν κοινό κολλύριο ή μάλλον δηλητήριο, η κενοδοξία».
Αυτό το κείμενο παρά την απλότητά του είναι συνταρακτικό. Φανερώνει όλη την αδυναμία μας, αλλά και την υποκριτική κατάσταση στην οποία ζούμε καθημερινά. Άλλοι είμαστε εξωτερικά και άλλοι είμαστε εσωτερικά. Να σημειώσω μερικές περιπτώσεις.
Με την φιλοξενία συμπλέκεται η γαστριμαργία. Εν ονόματι, δηλαδή, της φιλοξενίας, χάριν του άλλου, ικανοποιούμε το πάθος της γαστριμαργίας.
Με την αγάπη συνδέεται η πορνεία. Όλοι σήμερα μιλούν για την αγάπη. Αλλά κάτω από την αρετή της αγάπης κρύπτεται η πορνεία, η επιθυμία ικανοποιήσεως της φιληδονίας. Γι’ αυτό και οι περισσότεροι σήμερα είναι απελπισμένοι από την προσφερόμενη αγάπη. Όλα τα τραγούδια μιλούν για την αγάπη, αλλά μέσα σ αυτήν την κατάσταση αγάπης κρύβεται η αντιμετώπιση του άλλου σαν αντικειμένου ηδονής.
Ο άνθρωπος και σ’ αυτήν την περίπτωση έχει μεταβληθή σε νούμερο, αριθμό. Άλλωστε, η αγάπη, κατά την Ορθόδοξη Παράδοση, είναι καρπός και αποτέλεσμα απάθειας.
Με την πραότητα συμπλέκεται η υπουλότης. Κάνουμε τον πράο, τον γλυκομίλητο και όμως μέσα μας κρύβουμε δηλητήριο.
Με την αγνότητα συμπλέκεται η πικρή συμπεριφορά. Υπάρχουν μερικοί που καλλιεργούν την εγκράτεια και την αγνότητα και όμως διακρίνονται για υπεροψία, αφού κατακρίνουν τους άλλους ανθρώπους. Εκείνος που είναι αγνός πραγματικά πρέπει να διακρίνεται από την πνευματική και ψυχική αγνότητα, που συνδέεται με την αγάπη προς τους άλλους.
Έτσι διαρκώς είμαστε θεατρίνοι και παίζουμε θέατρο. Παίζουμε θέατρο, όταν με τον τρόπο της προσευχής επιδιώκουμε να προσελκύσουμε την προσοχή των άλλων και το χειρότερο επιδιώκουμε να καλύψουμε την ασθένεια της ψυχής. Όταν με το σεμνό σχήμα και το παραπέτασμά της κατηφείας κρύπτουμε «την ενυπάρχουσαν θρασύτητα» και τα αίσχη της ψυχής, όπως λέγει ο όσιος Νείλος.
Παίζουμε θέατρο, όταν κοπτόμαστε για την δικαιοσύνη και την ισότητα, ενώ στην πραγματικότητα είμαστε οι πιο άδικοι και οι μεγαλύτεροι τύραννοι στους γύρω μας.
Παίζουμε θέατρο, όταν παρουσιαζόμαστε ότι ενδιαφερόμαστε για τους άλλους και ότι θυσιαζόμαστε γι’ αυτούς, ενώ επιδιώκουμε την εκμετάλλευση κάθε καταστάσεως.
Παίζουμε θέατρο, όταν κάνουμε τον δυστυχισμένο, τον λυπημένο, τον περιφρονημένο, για να δημιουργήσουμε ανάλογες εντυπώσεις και να αποσπάσουμε το ενδιαφέρον των άλλων. Χρησιμοποιούμε συνεχώς μία μάσκα στις διαπροσωπικές μας σχέσεις.
Γι’ αυτό πρέπει να προσέξουμε τον βάτραχο, όταν αντλούμε νερό, δηλαδή να προσέχουμε μήπως εξασκώντας τις αρετές ταυτόχρονα καλλιεργούμε τα πάθη.

Η χριστιανική υπομονή
Κάθε θλίψη, κάθε δοκιμασία, κάθε συμφορά που μας βρίσκει, με παραχώρηση του Θεού, ονομάζεται μεταφορικά “σταυρός” (Ματθ. 16:24· Μαρκ. 8:34· Λουκ. 9:23).
Χριστιανική υπομονή, λοιπόν, κάνει όποιος σηκώνει δίχως βαρυγκώμια αυτόν το σταυρό. Όποιος δεν τον σηκώνει, δεν είναι αληθινός μαθητής του Χριστού, όπως είπε ο ίδιος (Ματθ. 10:38· Λουκ. 14:27), και δεν έχει θέση στη βασιλεία Του. Ο απόστολος Παύλος, άλλωστε, το βεβαιώνει: «Αν υπομένουμε, μαζί Του και θα βασιλέψουμε» (Β’ Τιμ. 2:12). Όμοια και ο άγιος Ιάκωβος: «Μακάριος ο άνθρωπος που δέχεται με υπομονή τις δοκιμασίες! Γιατί, αν τις περάσει με επιτυχία, θα κερδίσει το βραβείο της αιώνιας ζωής που υποσχέθηκε ο Θεός σ’ όσους Τον αγαπούν» (Ιακ. 1:12).
Πόσες βαθμίδες υπομονής υπάρχουν;
Απάντηση: Τρεις είναι οι βαθμίδες της υπομονής, σύμφωνα με τους πατέρες της Εκκλησίας: πρώτη, το να υποφέρει κανείς αγόγγυστα τις δοκιμασίες· δεύτερη, το να αποζητάει τις δοκιμασίες από αγάπη προς τον Θεό· και τρίτη, το να χαίρεται στις δοκιμασίες από αγάπη προς τον Θεό. Ο χριστιανός δεν πρέπει να σταματάει στην πρώτη βαθμίδα, αλλά να ανεβαίνει από την πρώτη στη δεύτερη και από τη δεύτερη στην τρίτη.
Την πρώτη βαθμίδα υπομονής τη βλέπουμε στη στάση του Ιώβ απέναντι στις αλλεπάλληλες συμφορές του (1:14-22)· τη δεύτερη, στον πόθο του μαρτυρίου που είχαν πολλοί άγιοι μάρτυρες· και την τρίτη, στη χαρά των αγίων αποστόλων, όταν αυτοί κακοποιούνταν για χάρη του Χριστού (Πραξ. 5:41).
Χαρακτηριστικό και φωτεινό παράδειγμα της κορυφαίας αυτής υπομονής είναι ο απόστολος Παύλος. «Καυχιόμαστε στις δοκιμασίες», έγραφε, «επειδή ξέρουμε καλά πως οι δοκιμασίες οδηγούν στην υπομονή, η υπομονή στη δοκιμασμένη και τέλεια αρετή, και η δοκιμασμένη αρετή στην ελπίδα (στον Θεό)» (Ρωμ. 5:3-4). Δεν καυχιόταν παρά για τα παθήματά του (Β’ Κορ. 11:30), τους κινδύνους, τις φυλακίσεις, τις μαστιγώσεις, τους ραβδισμούς, τους λιθοβολισμούς, τις συκοφαντίες, τους κατατρεγμούς, την πείνα, τη δίψα, τους εξαντλητικούς κόπους του για το Ευαγγέλιο του Χριστού (Β’ Κορ. 11:23-28), για το οποίο ήταν πρόθυμος να θυσιάσει ακόμα και τη ζωή του, όπως γράφει στους χριστιανούς των Φιλίππων: «Κι αν ακόμα προσφέρω τη ζωή μου σπονδή στη θυσία και στη λειτουργία που επιτελώ για χάρη της πίστεώς σας, χαίρομαι γι’ αυτό και μοιράζομαι τη χαρά μου αυτή με όλους σας. Το ίδιο κι εσείς, χαρείτε και ενώστε τη χαρά σας με τη δική μου» (Φιλιπ. 2:17-18).
Ως πότε θα πρέπει να κάνω υπομονή;
Απάντηση: Υπομονή θα κάνουμε, ώσπου να φύγουμε απ’ αυτόν τον κόσμο. Με την υπομονή ο άνθρωπος αποκτάει και διατηρεί όλα τα αγαθά. Μ’ αυτήν προοδεύει στη ζωή του και πετυχαίνει στους στόχους του, χωρίς να πάθει κανένα κακό. Χάνοντας την υπομονή του, κινδυνεύει να χάσει όλα του τα καλά, να υποστεί βλάβη από το κακό ή, το χειρότερο, να κάνει το κακό, να αμαρτήσει.
Δίχως υπομονή τίποτα δεν κατορθώνουμε. Και δίχως αγώνα ούτε αρετές και πνευματικά χαρίσματα αποκτούμε, ούτε, βέβαια, τη σωτηρία κερδίζουμε. Γιατί «η βασιλεία των ουρανών κερδίζεται με αγώνα, και την κατακτούν αυτοί που αγωνίζονται» (Ματθ. 11:12).
Γέροντας Ευστράτιος Γκολοβάνσκι
[Από το βιβλίο: Γέροντος Ευστρατίου (Γκολοβάνσκι), “Απαντήσεις σε ερωτήματα χριστιανών”. Ιερά Μονή Παρακλήτου, 2012. Ερωτήσεις 117, 136]