Η Κυρά της Ρω ή διαφορετικά «Κυρά της Ρωμιοσύνης» (1890-1982), Δέσποινα Αχλαδιώτη, υπήρξε μέλος της Αντίστασης κατά την περίοδο της κατοχής και επί 40 χρόνια (από το 1943 ως το θάνατό της) ύψωνε την ελληνική σημαία στην ακριτική νησίδα της Ρω κάθε πρωί και τη κατέβαζε με τη Δύση του ήλιου, ώστε να τη βλέπουν τα διερχόμενα πλοία και να υπενθυμίζει στους Τούρκους την ελληνικότητα του νησιού.
Στη Ρω είχε εγκατασταθεί με τον άντρα της και την τυφλή μητέρα της από το 1924.
Στις 13 του Μάη του 1982 η Δέσποινα Αχλαδιώτη, γνωστή σε όλους με το όνομα: «Η κυρά της Ρω» φεύγει από τη ζωή.
Γεννημένη το 1890 στο τουρκοκρατούμενο αλλά ανθηρό οικονομικά Καστελόριζο, εγκαταστάθηκε το 1924 στην βραχονησίδα Ρω, όπου μαζί με τον σύζυγό της Κωνσταντίνο ασχολήθηκε με την κτηνοτροφία. Την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου προσέφερε αξιόλογες υπηρεσίες στις Συμμαχικές Δυνάμεις κατά την ιταλογερμανική κατοχή τής Δωδεκανήσου.
Το 1927, εγκαταστάθηκαν στη Ρω μόνιμα ο Κώστας και η Δέσποινα Αχλαδιώτου για να ασχοληθούν με την κτηνοτροφία, εντελώς μόνοι τους μέχρι το 1940. Τη χρονιά εκείνη όμως αρρώστησε βαριά ο Κώστας Αχλαδιώτης.
Η φωτιά που άναψε η γυναίκα του για να ειδοποιήσει με σινιάλα καπνού τους κατοίκους του Καστελλόριζου και τους παραπλέοντες ψαράδες δεν έγινε εγκαίρως αντιληπτή. Ο σύζυγός της άφησε την τελευταία του πνοή μέσα σε μια ψαρόβαρκα που τον είχε παραλάβει καθυστερημένα για να τον μεταφέρει στο γιατρό του Καστελόριζου.
Η κυρά της Ρω φρόντισε μόνη της για την ταφή του συντρόφου της. Έπειτα, γύρισε πάλι στη Ρω, αυτή τη φορά με τη γριά μητέρα της, όπου πέρασε τα χρόνια της κατοχής.
Εκεί θα προσέφερε υπηρεσίες σε στρατιώτες του Ιερού Λόχου. Με «δυνατή φωνή και γοργή περπατησιά», όπως την περιγράφει ο βιογράφος της Κυριάκος Χονδρός, δεν εγκατέλειψε ποτέ το νησί, ακόμα κι όταν το Καστελόριζο, που βομβαρδίστηκε από τους Άγγλους στη συνθηκολόγηση της Ιταλίας, το 1943, ερήμωσε σχεδόν από τους κατοίκους του. Οι περισσότεροι εξαναγκάστηκαν να πάρουν το δρόμο της προσφυγιάς.
Μετά το τέλος του Β’ Παγκόσμιου Πόλεμου, τα Δωδεκάνησα και μαζί μ’ αυτά και το Καστελόριζο και όλες οι παρακείμενες νησίδες και βραχονησίδες, σύμφωνα με τη Συνθήκη των Παρισίων της 10ης Φεβρουαρίου 1947, περιήλθαν στην Ελλάδα. Η μοίρα της Ρω ήταν λοιπόν αναπόσπαστα συνδεδεμένη μ’ αυτήν του Καστελόριζου.
Στις 13 Σεπτεμβρίου 1943, για πρώτη φορά Ελληνικό αντιτορπιλικό, το «Παύλος Κουντουριώτης», κατέπλευσε στο Καστελόριζο, όπου βομβαρδίστηκε μέχρι τις 19 Νοεμβρίου 1943 από Γερμανικά στούκας.
Οι κάτοικοι αναγκάστηκαν πάλι να φύγουν με συμμαχικά πλοία είτε προς Κύπρο είτε προς τις μικρασιατικές ακτές. Ωστόσο, η Κυρά της Ρω παρέμεινε στο νησί να υψώνει κάθε πρωί την Ελληνική σημαία, προσφέροντας τη βοήθεια της σε Ιερολοχίτες που βρήκαν καταφύγιο εκεί. Με τη λήξη του πολέμου, ορισμένοι κάτοικοι επέστρεψαν στο Καστελόριζο κατά ομάδες.
Από το 1943, ύψωνε κάθε πρωί την ελληνική σημαία, την οποία υπέστειλε με τη δύση του ηλίου, συμβάλλοντας στην ανάδειξη των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων στην νησίδα αυτή, που βρίσκεται 3 ναυτικά μίλια δυτικά του Καστελορίζου και 3 ναυτικά μίλια από τα μικρασιατικά παράλια.
Οι περιπέτειες για την Κυρά της Ρω δεν τελείωσαν με την απελευθέρωση. Τον Αύγουστο του 1975, ο Τούρκος δημοσιογράφος Ομάρ Κασάρ και δύο ακόμα άτομα, παρακολουθώντας τη Ρω και εκμεταλλευόμενοι την ολιγοήμερη απουσία της Δέσποινας Αχλαδιώτου για λόγους υγείας, αποβιβάστηκαν εκεί και τοποθέτησαν πάνω σ’ ένα κοντάρι 4 μέτρων τη σημαία τους. Η Κυρά της Ρω την κατέβασε αμέσως, όταν γύρισε.
Στη 1 Σεπτεμβρίου 1975, κατάπλευσε στο Καστελόριζο το ανθυποβρυχιακό σκάφος «Γ. Πεζόπουλος» για συμπαράσταση στην κυρά της Ρω. Όμως δεύτερη τουρκική σημαία τοποθετήθηκε αυτή τη φορά στη νήσο Στρογγυλή απέναντι στα νότια του Καστελόριζου.
Για «τον πατριωτισμό της, το θάρρος και την εμμονή στην Ελληνική Ιδέα» τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών με βραβείο κατά την πανηγυρική συνεδρία τού σώματος στις 30 Δεκεμβρίου 1975.
Η Δέσποινα Αχλαδιώτη άφησε την τελευταία της πνοή στο νοσοκομείο της Ρόδου, στις 13 Μαΐου, σε ηλικία 92 ετών.Η κηδεία της έγινε με τιμές στο Καστελόριζο και η σορός της τάφηκε στην Ρω, κάτω από τον ιστό όπου καθημερινά ύψωνε τη ελληνική σημαία. Στην κηδεία, που έγινε δημοσία δαπάνη, παρέστη ο τότε υφυπουργός Εθνικής Άμυνας Αντώνης Δροσογιάννης.
Προς τιμήν της Κυράς της Ρω, τα ΕΛΤΑ εξέδωσαν τον Ιούλιο του 1983 γραμματόσημο με την προσωπογραφία της.
“Δεν έκανα και τίποτα σπουδαίο…”
Η ίδια έλεγε πως « … Δεν έκανα και τίποτα σπουδαίο…» για τη ζωή της, κανείς άλλος όμως δεν είχε το θάρρος, τη δύναμη, την αντοχή να κάνει αυτό που εμείς πια θεωρούμαι πάρα πολύ σπουδαίο :Να αγαπάει την Ελλάδα και να το δείχνει, με τόσο απλό αλλά δύσκολο τρόπο. Μια γνήσια και ανεπανάληπτη Ελληνίδα!
“Τα ξερονήσια του Καστελόριζου και της Ρω τα αγαπώ. Έμεινα μόνη μου το 1943 στο Καστελόριζο με την τυφλή μου μάνα, όταν έφευγαν όλοι οι κάτοικοι του νησιού στη Μέση Ανατολή και στην Κύπρο.Με την ελληνική σημαία υψωμένη και την αγάπη για την Ελλάδα βαθιά ριζωμένη μέσα μου πέρασα όλες τις κακουχίες. Βέβαια η ζωή στη Ρω δεν είναι και τόσο ευχάριστη, αλλά νιώθεις πιο πολύ την Ελλάδα χαμένος όπως είσαι στο πέλαγος, λίγες εκατοντάδες μέτρα από τις Γούρικες ακτές. Την ελληνική σημαία, θέλω να μου τη βάλουν στον τάφο μου»…
