Δ΄ Κατανυκτικός Εσπερινός 2018

Ζούμε όλοι σε εντατικούς ρυθμούς ζωής. Ποικίλα τα εξωτερικά ερεθίσματα και οι αφορμές που μας περισπούν. Μας ελκύουν το ενδιαφέρον. Αφιερώνουμε χρόνο. Γεμίζουμε με άγχος και εσωτερική ένταση.

Είναι τόση και τέτοια η καθημερινή ειδησεογραφία και τόσες και τέτοιες οι δήθεν ανάγκες της εποχής μας που για τους πολλούς είναι άπιαστο όνειρο η ησυχία, η ηρεμία και η μόνωση.

Και λέγοντας βεβαίως ησυχία και μόνωση δεν εννοούμε τον αναχωρητικό τρόπο ζωής των μοναχών, αυτών που ζουν μέσα στην ησυχία και τη μόνωση με μόνο το Θεό, απερίσπαστοι από τις βιοτικές ανάγκες και τις μέριμνες του κόσμου.

Εννοούμε την ανάγκη που έχουμε όλοι μας να μείνουμε για λίγο έστω μόνοι με τον εαυτό μας. Ανάγκη όχι ψυχολογική μόνο αλλά ψυχική, πνευματική. Να φύγουμε έστω για λίγο από το πνεύμα, τις συνήθειες και τις ανάγκες του κόσμου. Να απομακρυνθούμε όχι τόσο και κατ’ ανάγκη τοπικά όσο τροπικά. Να μείνουμε για λίγο στην ησυχία μας και να κάνουμε ό,τι μας πει η ησυχία. Έχει φωνή η ησυχία. Θα μας μιλήσει για όσα άτοπα διαπράξαμε και για όσα αρεστά στο Θεό αδιαφορήσαμε. Μας βοηθάει η ησυχία να σκεφτούμε τον εαυτό μας τη μέρα που πέρασε. Ολόκληρη τη ζωή μας. Τα λάθη μας. Τις πτώσεις μας. Τις αδυναμίες μας.

Μέσα στην ησυχία και απερίσπαστοι από τις τρέχουσες εργασίες θα σκεφτούμε τον προορισμό μας. Προορισμό αιώνιο. Τον επερχόμενο θάνατό μας. Τη μέλλουσα Κρίση και τη φοβερή ώρα της στάσης μας απέναντι στο δίκαιο Κριτή Ιησού Χριστό. Είναι ωφέλιμη η ησυχία. Γι’ αυτό και ο ίδιος ο Κύριος αρκετές φορές αποτραβιόταν από το σωτηριώδες διδακτικό του έργο «εις έρημον τόπον» (Ματθ. ιδ΄ 13).

Αν Αυτός που δεν το είχε ως τέλειος Θεός ανάγκη, το εφάρμοζε στη ζωή του, πόσο θα πρέπει να το ενεργούμε εμείς έτσι, ώστε μέσα στην ησυχία να περιμαζεύουμε τις αισθήσεις μας προς τον έσω άνθρωπο· κι έτσι να ανακαλύπτουμε με το φωτισμό του Θεού από τη μία τις σκιερές πλευρές του εαυτού μας με τα πολλά λάθη και πάθη μας και από την άλλη τη θεόπλαστη φύση της ψυχής μας με τους κρυμμένους θησαυρούς που υπάρχουν μέσα μας. Μέσα στην κατάσταση της ησυχίας βυθίζεται ο άνθρωπος σε περισυλλογή. Και μέσα από την περισυλλογή έρχεται στην κατάσταση της αυτογνωσίας.

«Ησυχία εστίν αρχή καθάρσεως τη ψυχή», σημειώνει ο Μέγας Βασίλειος. Η κατάσταση της ησυχίας είναι η αρχή της καθάρσεως της ψυχής μας. Πράγματι η ησυχία γεννά την κατάνυξη. Μέσα στην ησυχία και στην κατάνυξη βρίσκει ο άνθρωπος την προσευχή. Στην ησυχία αντικρίζει καλύτερα το εσωτερικό του, όπως κανείς καθρεπτίζεται στα ήσυχα νερά μιας λίμνης. Και είναι αυτή η ήρεμη θέα του εαυτού μας και των σφαλμάτων μας που γεννά κατόπιν τη μετάνοια μέσα μας.

Όταν ο νους, λέει πάλι ο Μέγας Βασίλειος, δε σκορπίζεται στα εξωτερικά πράγματα και δεν περιπλανιέται στον κόσμο με τις αισθήσεις, τότε «επιστρέφει εις εαυτόν»· και μέσω του εαυτού του ανέρχεται στη μνήμη του Θεού.

Αλήθεια, πότε θα το καταλάβουμε ότι η νηπιακή πνευματικότητά μας οφείλεται και στο ότι δεν έχουμε αγαπήσει και ποθήσει τη ζωή της ησυχίας; Πότε από άνθρωποι των πέντε αισθήσεων που είμαστε δίνοντας συνεχώς και ταυτόχρονα τροφή και ασχολία σ’ αυτές, θα βρούμε χρόνο και για λίγη ησυχία, για λίγη περισυλλογή και προσευχή μέσα σ’ αυτήν;

Καιρός πνευματικών αγώνων η περίοδος αυτή. Αλλά και καιρός να εννοήσουμε ότι πνευματική ζωή και πνευματικός αγώνας δε γίνονται χωρίς την ησυχία και τους καρπούς που χαρίζει αυτή. Γιατί η ησυχία δεν είναι μια απραξία ανατολικού τύπου.

Δεν είναι μια παραίτηση από τη ζωή και τις δραστηριότητες, ούτε μια αδράνεια νωχελικών ανθρώπων. Αλλά είναι η δυναμική αναζήτηση του πιστού, μέσα στη σιγή των περισπασμών, του απύθμενου ελέους του Θεού. Του ελέους και της αγάπης του απέναντι στην τόση αποστασία μας, που αναδύεται εντυπωσιακά μέσα στην ησυχία και τον εσωτερικό στοχασμό μας.

Ο σύγχρονος άνθρωπος, ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες, πίστεψε πολύ στις δικές του δυνάμεις και στην «σοφία» που απέκτησε και αυτό είχε σαν αποτέλεσμα την σταδιακή απομάκρυνσή του από τον Θεό.

Πίστεψε σε ανθρώπινα λόγια και ανθρώπινες υποσχέσεις και σε έναν υλικό παράδεισο που θα μπορούσε να του καλύψει τις ανάγκες που ο ίδιος επιζητούσε. Άφησε τον Θεό στην άκρη και στήριξε τις ελπίδες του σε ένα σύστημα, που του υποσχέθηκε ότι μπορεί να του καλύψει όποια ανάγκη έχει και ένα λαμπρό μέλλον χωρίς προβλήματα.

Μα φτάσαμε στην σημερινή κατάσταση που έχει διαμορφωθεί και βλέπουμε όλες αυτές τις ανθρώπινες υποσχέσεις να καταρρέουν σαν χάρτινος πύργος. Ο κόσμος ιδιαίτερα εδώ στην χώρα μας, αλλά σίγουρα και στον υπόλοιπο κόσμο, είναι απογοητευμένος στην πλειοψηφία του και έχει χάσει την ελπίδα του, απέναντι σε όλο αυτό το σαθρό και στηριγμένο σε γυάλινα πόδια σύστημα που του υποσχόταν ένα καλύτερο μέλλον.

Η ελπίδα προς το σημερινό σύστημα έχει χαθεί από τον κόσμο και τη κοινωνία, που βλέπει τα προβλήματά της μέρα με την μέρα να αυξάνονται. Κατάλαβε ο κόσμος σε μεγάλο βαθμό ότι ανθρωπίνως πλέον δεν μπορεί να αλλάξει τίποτα προς το καλύτερο. Προδόθηκε, εξαπατήθηκε και απογοητεύθηκε. Κάποιους βέβαια ο εγωισμός τους δεν τους αφήνει να σκεφτούν καθαρά και συνεχίζουν να στηρίζουν τις ελπίδες τους σε αυτό το σαθρό σύστημα. Ίσως λόγω προσωπικών συμφερόντων ή μιας νοοτροπίας που δεν αλλάζει εύκολα..

Αφήσαμε τον Θεό και γι’ αυτό οδηγηθήκαμε στη σημερινή αδιέξοδη κατάσταση. Μα ο Θεός είναι πάντα δίπλα μας και μας περιμένει. Περιμένει τη μετάνοιά μας και την επιστροφή μας, όπως έγινε με τον άσωτο υιό στην πολύ ωραία παραβολή του Ευαγγελίου.

Οι όποιες ελπίδες σε ανθρώπους και μόνο, κάποια στιγμή θα σε απογοητεύσουν και θα καταρρεύσουν – ο Μόνος που δεν θα σε απογοητεύσει ποτέ είναι ο Θεός. 

Ο Θεός είναι πάντα δίπλα μας, αρκεί να τον ζητήσουμε και να τον φωνάξουμε – είναι η μόνη Ελπίδα που δεν πρόκειται να σε προδώσει ποτέ. Και όπως έλεγε και ο Όσιος Παϊσιος: «Η ελπίδα και η εμπιστοσύνη στον Θεό είναι η μεγαλύτερη ασφάλεια».

Σ.Κ.