Νέες κυκλοφορίες από τις εκδόσεις “Επιστροφή”

Μιλώντας για την αγωγή των παιδιών και τις ευθύνες των γονέων θα μου αρκούσε να υπενθυμίσω τη γνωστή προτροπή του Οσίου Πορφυρίου του Καυσοκαλυβίτου. «Όταν τα παιδιά σας δεν σας ακούν, τότε μιλήστε στον Θεό και Εκείνος θα μεταφέρει το μήνυμά σας». Δηλαδή, αδιαλείπτως προσεύχεσθε για τα παιδιά σας, εναποθέσατε στον Κύριο την διαπαιδιαγώγησή τους. Αλλά συν Αθηνά και χείρα κίνει. Πρέπει και ο γονευς να αποτελεί ο ίδιος πρότυπο και να φροντίζει γενικότερα να παρέχονται πρότυπα στα παιδιά του.

Ορισμένοι γονείς αποποιούνται τις ευθύνες τους λέγοντας ότι η αγωγή είναι εύθύνη του σχολείου ή ότι είναι πολυάσχολοι και δεν έχουν χρόνο για την ανατροφή των παιδιών. Λάθος μέγα.

Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος έλεγε ότι σημαντικότερη και από την τεκνογονία είναι η ανατροφή των παιδιών. Και ο μέγας ψαλμωδός Δαβίδ μας άφησε την παρακαταθήκη να μεγαλώνουμε τα παιδιά μας «εν νουθεσία και παιδεία Κυρίου».

Άλλωστε το σημερινό σχολείο, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες πολλών δασκάλων, δεν μπορεί ή δεν θέλει να μεταδώσει στα ελληνόπουλα την Ελληνορθόδοξη Παιδεία των Τριών Ιεραρχών και του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού.

Το βάρος πέφτει στους γονείς και μάλιστα σε μία περίοδο πολύπλευρης οικονομικής, κοινωνικής, πνευματικής και πολιτιστικής κρίσης.

Καταθέτω ταπεινά ορισμένες σκέψεις, που προήλθαν από συζητήσεις μου με φωτισμένους γονείς, σχετικά με τα πρότυπα που οφείλουν να παρέχουν οι γονείς μέσα από την οικογενειακή συμβίωση.

Α) Το παράδειγμα. Οι ίδιοι οι γονείς πρέπει να διδάσκουμε εμπράκτως, με το παράδειγμά μας, τη συμπεριφορά μας, την αποφυγή εντάσεων, την έλλειψη εγωισμών, την υπεύθυνη αντιμετώπιση των καταστάσεων, θετικών ή αρνητικών. Όταν οι γονείς διαπληκτίζονται ή φωνασκούν μπροστά στα παιδιά τους, ο,τι κι αν τους πούν μετά το παιχνίδι χάθηκε. Τα παιδιά απαιτούν συνέπεια λόγων και έργων. Είναι αυστηροί κριτές και έχουν πάντα έτοιμη την απάντηση «αφού εσύ δεν τα τηρείς αυτά που μου διδάσκεις κ.λπ». Όπως λέει ο λαός μας «δάσκαλε που δίδασκες και λόγον δεν εκράτεις».

Β) Η βιωματική προσέγγιση. Ο γονεύς μεταδίδει αυτό που πραγματικά πιστεύει και αυτό που είναι βίωμά του, συνήθεια και τρόπος ζωής. Όταν λέγεις με τα λόγια κάτι που δεν το ενστερνίζεσαι, τότε υποκρίνεσαι και τα παιδιά έχουν την ικανότητα να το καταλαβαίνουν. Ωραίο παράδειγμα βιωματικής διδαχής είναι ο τρόπος που χρησιμοποιούσε η αγράμματη σύζυγος του αγωνιστού και συγγραφέως Ιωάννη Μακρυγιάννη για να διδάξει την ευσέβεια στα δύο μικρότερα παιδάκια της, τα δίδυμα. Ακουμπούσε το λίγο φαγητό της ημέρας, ίσως και ένα ξεροκόμματο ψωμιού, στο εικονοστάσι, το μετέφερε από εκεί στο τραπέζι και έλεγε: «Παιδιά μου, σήμερα ο Χριστούλης αυτό το φαγητό μας στέλνει». Η εικόνα αυτή με τη χαρακτηριστική κίνηση εμπεριείχε βαθύτατο συμβολισμό και αναμφισβήτητα επηρέασε τις τρυφερές ψυχές των παιδιών του γενναίου και ευλαβεστάτου Στρατηγού.

Γ) Η αίσθηση του μέτρου. Το μηδέν άγαν των αρχαίων, το μέτρον άριστον που όλοι σήμερα αναφέρουμε, αλλά το έχουμε καταντήσει «παν μέτριον άριστον»! Τα σύγχρονα παιδιά έχουν την τάση να υπερβαίνουν το μέτρο όσον αφορά την κατανομή του χρόνου και του χρήματος (όταν υπάρχει και όταν περισσεύει). Σπαταλούν ώρες άχρηστες και ατελείωτες μιλώντας στο κινητό, στέλνοντας γραπτά μηνύματα, πλοηγούμενα στο διαδίκτυο, ανταλλάσσοντας μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και άλλα παρόμοια. Όταν οι γονείς έχουν τρία και τέσσερα κινητά τηλέφωνα ή υπεράριθμους ηλεκτρονικούς υπολογιστές ή όταν αγοράζουν ακριβό αυτοκίνητο (πιθανόν με επαχθείς δόσεις μηνιαίες) για να ικανοποιήσουν τη μανία επιδείξεως, τότε κάθε αίσθηση μέτρου χάνεται για τα παιδιά.

Δ) Η ανάγκη για ύπαρξη ορίων. Η τρυφερότητα και γλυκύτητα των γονέων δεν πρέπει να παρερμηνεύεται και να οδηγεί σε απρεπή και ασεβή συμπεριφορά των παιδιών. Θεωρώ λάθος το να καταργούνται τα όρια και οι αποστάσεις. Ούτε ο γονεύς να απαιτεί στρατιωτική πειθαρχία ούτε όμως το παιδί να τον προσφωνεί με το μικρό του όνομα ή να του μιλά περιφρονητικά. Αν ο γονεύς χάσει από νωρίς τον σεβασμό των παιδιών τους κάνει κακό για την μετέπειτα ζωή τους. Τους διδάσκει την ασυδοσία, την έλλειψη ορίων, την έλλειψη τάξεως και ιεραρχίας. Στη ζωή τους τα παιδιά, όταν μεγαλώσουν, θα αναγκασθούν να δουλέψουν σε χώρους όπου θεωρείται απαραίτητη η χάραξη ορίων και η ρύθμιση της συμπεριφοράς. Αν δεν τους διδάξουμε από μικρή ηλικία και εμπράκτως τα όρια, τότε θα εμφανίσουν προβλήματα προσαρμοστικότητος ή και παραβατικότητος (χούλιγκαν κ.λπ) όταν μεγαλώσουν.

Ε) Περιοδικότητα και επαναληπτικότητα συνηθειών. Καλό είναι να καλλιεργήσουμε στα παιδιά την έννοια της επαναληπτικότητας και της κατά τακτές περιόδους επαναλήψεως ορισμένων εργασιών, ασκήσεων. Επί παραδείγματι κάθε πρωί και βράδυ πλένουμε τα δόντια μας, κάθε Σάββατο έχουμε Κατηχητικό, κάθε Κυριακή πηγαίνουμε στην Εκκλησία, κάποια συγκεκριμένη ημέρα της εβδομάδος διαβάζουμε μαζί τους ένα εξωσχολικό βιβλίο, δύο φορές την εβδομάδα κάνουν αθλοπαιδιές συστηματικά κ.λπ. Έτσι η ψυχοσύνθεση του παιδιού εθίζεται στην τάξη και στον προγραμματισμό. Επί πλέον η επανάληψη ωφελίμων ενεργειών σε τακτά διαστήματα αρέσει στα παιδιά, τους δημιουργεί ένα ευχάριστο αίσθημα προσδοκίας και μάλιστα στενοχωρούνται όταν χάνεται για έκτακτο λόγο αυτή η περιοδικότητα.

Στ) Η προσωπική μας ενασχόληση. Από τη δική μου εμπειρία ως γονέως θυμούμαι ότι διάβαζα μεγαλοφώνως βιβλία και Κλασσικά Εικονογραφημένα στον γιό μου, όταν ήταν μαθητής του Δημοτικού Σχολείου. Είχαμε καθιερώσει δεκαπέντε λεπτά πριν από τη βραδυνή του κατάκλιση γι’ αυτή την ενασχόληση. Συνήθως διάβαζα με χρωματισμό στη φωνή για να κάνω πιο επαγωγική την ανάγνωση. Κάποια βραδιά ήμουν κουρασμένος και διάβαζα γρήγορα και μάλιστα χωρίς τον συνήθη χρωματισμό στη φωνή. Ο γιός μου αντέδρασε και ζήτησε να είμαι ο καλός εκφωνητής που ήξερε μέχρι τότε. Δίδαγμα: Τα παιδιά δεν κοροιδεύονται. Θέλουν να ασχολούμαστε μαζί τους συνειδητά και όχι να το κάνουμε υπό μορφήν αγγαρείας.

Ας κάνουμε, λοιπόν, τον Σταυρό μας και ας προσπαθήσουμε όλοι να αγωνισθούμε για την ανατροφή των νέων της πατρίδας μας με αξίες παραδοσιακές, όχι όμως αποκομμένες από τη σύγχρονη πραγματικότητα, και με πρότυπα Αγίων και Ηρώων. Η Ελλάδα μας έχει ανάγκη από μία νέα γενιά, η οποία δεν θα οδηγήσει τον τόπο σε μία νέα κρίση, ίσως χειρότερη από τη σημερινή. Αγαπητοί γονείς, ας ασχοληθούμε λίγο περισσότερο με την τρυφερή ηλικία!

Ο Ιησούς Χριστός είπε: «Ο άνεμος πνέει όπου θέλει· ακούς τη βοή του, αλλά δεν ξέρεις από πού έρχεται και πού πηγαίνει. Έτσι συμβαίνει και με καθέναν που γεννιέται από το Πνεύμα» (Ιω. 3:8).

Τα λόγια αυτά σημαίνουν, ότι την παρουσία του Αγίου Πνεύματος στην καρδιά μας μπορούμε να την ακούσουμε, να την αισθανθούμε και να την αντιληφθούμε, αλλά δεν μπορούμε ποτέ να προσδιορίσουμε από πριν την περίσταση και την ώρα που θα μας επισκεφθεί. Βλέπουμε πως οι απόστολοι έλαβαν το Άγιο Πνεύμα σε στιγμές που δεν το περίμεναν.

Μόνο η επίσημη κατάβαση του Αγίου Πνεύματος την ημέρα της Πεντηκοστής τούς είχε προαναγγελθεί, και πραγματοποιήθηκε την προκαθορισμένη μέρα στον προκαθορισμένο τόπο· και τότε, όμως, δεν έλαβαν το Πνεύμα σαν ανταμοιβή για προσωπικά τους κατορθώματα, αλλά δωρεάν, χάρη στην πίστη και την ελπίδα τους. Η ομόψυχη προσευχή, στην οποία ήταν αφοσιωμένοι από την Ανάληψη του Κυρίου ως την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος, δεν ήταν τόσο το μέσο για να πάρουν το Πνεύμα, όσο μία προετοιμασία γι’ αυτό το γεγονός.

Κανένας, επομένως, δεν μπορεί να ξέρει ποια στιγμή και με ποιο τρόπο θα λάβει τα δώρα του Αγίου Πνεύματος, γιατί τα δώρα δίνονται απροσδόκητα, όποτε και σ’ όποιον θέλει ο δωρητής. Γι’ αυτό κάνουν μεγάλο λάθος όσοι περιμένουν να λάβουν το Άγιο Πνεύμα με συγκεκριμένο τρόπο και σε συγκεκριμένη ώρα. Όσοι μάλιστα επινοούν δικά τους μέσα για το σκοπό αυτό, όχι μόνο δεν πρόκειται να λάβουν το Άγιο Πνεύμα, αλλά παίρνουν επάνω τους και μια φοβερή αμαρτία.

Πριν μιλήσουμε για το πώς μπορούμε ν’ αποκτήσουμε το Άγιο Πνεύμα, πρέπει να τονίσουμε ότι Αυτό δίνεται μόνο στους αληθινά πιστούς. Και αληθινά πιστός είναι εκείνος που ομολογεί σωστά την αγία ορθόδοξη πίστη, χωρίς καμιά πρόσθεση ή αφαίρεση ή αλλοίωση, όπως μας την παρέδωσαν οι άγιοι απόστολοι και όπως τη διατύπωσαν και την επικύρωσαν οι άγιοι πατέρες στις Οικουμενικές Συνόδους. Κάθε αμφιβολία ή σόφισμα σε θέματα πίστεως είναι ανυπακοή. Και ο ανυπάκουος δεν μπορεί ποτέ να γίνει ναός και κατοικητήριο του Αγίου Πνεύματος.

*****

Τα γνωστά και αποτελεσματικά μέσα για την απόκτηση του Αγίου Πνεύματος, σύμφωνα με τη διδασκαλία των ιερών Γραφών και την πείρα των μεγάλων αγίων, είναι τα εξής:

1. Η καθαρή καρδιά και το αγνό σώμα.
2. Η ταπεινοφροσύνη.
3. Η υπακοή στη φωνή του Θεού.
4. Η προσευχή.
5. Η καθημερινή αυταπάρνηση.
6. Η ανάγνωση και ακρόαση της Αγίας Γραφής.
7. Τα Μυστήρια της Εκκλησίας μας και κατεξοχήν η θεία Κοινωνία.

Κάθε πιστή ψυχή μπορεί να γεμίσει με Άγιο Πνεύμα, αν καθαριστεί από την αμαρτία, απαλλαγεί από τη φιλαυτία και ελευθερωθεί από την υπερηφάνεια. Το Άγιο Πνεύμα είναι πάντα ολόγυρά μας και επιθυμεί να μπει μέσα μας. Αλλά οι κακές μας πράξεις μας περιβάλλουν σαν ισχυρό πέτρινο τείχος και τ’ αμαρτήματά μας, σαν άγριοι φρουροί, Το διώχνουν μακριά μας και δεν Το αφήνουν να μας πλησιάσει.

Κάθε αμαρτία διώχνει το Άγιο Πνεύμα. Πιο μισητές, όμως, Του είναι από τις σωματικές η πορνεία και από τις ψυχικές η υπερηφάνεια. Το Άγιο Πνεύμα, η τέλεια καθαρότητα, δεν μπορεί ποτέ να κατοικήσει σε άνθρωπο μολυσμένο με αμαρτίες. Πώς να μείνει στην καρδιά μας, όταν αυτή είναι γεμάτη με μέριμνες, επιθυμίες και πάθη;

*****

Τα μέσα, λοιπόν, με τα οποία μπορούμε ν’ αποκτήσουμε το Άγιο Πνεύμα, είναι: καθαρή καρδιά και αγνή ζωή, ταπεινοφροσύνη, υπακοή στη φωνή του Θεού, προσευχή, αυταπάρνηση, μελέτη των ιερών βιβλίων, θεία Κοινωνία.

Το καθένα απ’ αυτά τα μέσα αρκεί, βέβαια, και μόνο του για να μας χαρίσει το Άγιο Πνεύμα. Μα είναι πιο καλό και πιο αποτελεσματικό να τα χρησιμοποιούμε όλα μαζί. Τότε, χωρίς καμιάν αμφιβολία, θα λάβουμε το Άγιο Πνεύμα. Και θα γίνουμε άγιοι!

Τελειώνοντας, πρέπει να πούμε, ότι, αν κάποιος αξιωθεί να λάβει το Άγιο Πνεύμα και στη συνέχεια πέσει σε αμαρτία, Το διώχνει από μέσα του. Και τότε, όμως, ας μην απελπιστεί, ας μη νομίσει ότι χάθηκαν όλα. Όσο πιο γρήγορα μπορεί, ας προσπέσει στο Θεό με θέρμη, με μετάνοια, με προσευχή. Και το Άγιο Πνεύμα θα επιστρέψει μέσα του.

Άγιος Ιννοκέντιος Μόσχας

Από το βιβλίο: Η ΦΩΝΗ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ, τόμος Γ’, Ι. Μ. Παρακλήτου, σελ. 91, 102 (Η πνοή του Αγίου Πνεύματος, αποσπάσματα)