Το Σάββατο πριν από την Κυριακή της Πεντηκοστής, λέγεται – «Σάββατο των Ψυχών» ή Ψυχοσάββατο.
Αυτό το Ψυχοσάββατο, είναι το δεύτερο από τα δύο Ψυχοσάββατα του έτους. Το πρώτο Ψυχοσάββατο επιτελείται το Σάββατο πριν από την Κυριακή της Απόκρεω.
Ο λόγος που το καθιέρωσε η Εκκλησία μας, παρ’ ότι κάθε Σάββατο είναι αφιερωμένο στους κεκοιμημένους, είναι ο εξής: Επειδή πολλοί κατά καιρούς απέθαναν μικροί ή στην ξενιτιά ή στη θάλασσα ή στα όρη και τους κρημνούς ή και μερικοί, λόγω πτώχειας, δεν αξιώθηκαν των διατεταγμένων μνημοσυνών, «οι θείοι Πατέρες φιλανθρώπως κινούμενοι θέσπισαν το μνημόσυνο αυτό υπέρ πάντων των άπ’ αιώνος εύσεβώς τελευτησάντων Χριστιανών».
Το Ψυχοσάββατο της Πεντηκοστής λέγεται και του Ρουσαλιού, επειδή έλκει την καταγωγή του από τη ρωμαϊκή γιορτή των Ρουσαλίων ή Ροζαλίων. Είναι η ημέρα, που σύμφωνα με τη λαϊκή δοξασία, οι ψυχές επιστρέφουν στον Κάτω Κόσμο, αφού κατά τη διάρκεια της πασχαλινής περιόδου κυκλοφορούσαν ελεύθερα πάνω στη γη. Τη θλίψη των ψυχών, αλλά και των οικείων τους, εκφράζει το δίστιχο:
Όλα τα Σάββατα να παν, να παν και να γυρίσουν
Το Σάββατο του Ρουσαλιού να πάει, να μην γυρίσει.
Κατά τα δύο μεγάλα Ψυχοσάββατα η Εκκλησία μας καλεί σε μία παγκόσμια ανάμνηση «πάντων των απ’ αιώνος κοιμηθέντων ευσεβώς επ’ ελπίδι αναστάσεως ζωής αιωνίου».
Μνημονεύει:
* Όλους εκείνους που υπέστησαν «άωρον θάνατον», σε ξένη γη και χώρα, σε στεριά και σε θάλασσα.
* Εκείνους που πέθαναν από λοιμική ασθένεια, σε πολέμους, σε παγετούς, σε σεισμούς και θεομηνίες.
* Όσους κάηκαν ή χάθηκαν.
* Εκείνους που ήταν φτωχοί και άποροι και δεν φρόντισε κανείς να τούς τιμήσει με τις ανάλογες Ακολουθίες και τα Μνημόσυνα.
❈ Εάν δεν θέλει ο Χριστός, κανείς δεν μπορεί να μας κάνει κακό! Και αν επιτρέψει να πάθουμε κάτι π.χ. να μας διώξουν από τη δουλειά, να μας βρίσουν, θα είναι για αμαρτίες μας και εξοφλούμε ορισμένα χρέη.
Διότι ο Θεός είναι δίκαιος και θέλει το πλάσμα του να τακτοποιήσει τους λογαριασμούς του στον κόσμο τούτο και επιτρέπει πολλές φορές πράγματα παράξενα, τα οποία εμείς δυστυχώς τα παίρνουμε ως αδικία.
– Ξέρεις με αδίκησε! Δεν φταίω εγώ τώρα…
– Μήπως έφταιγες κάποτε άλλοτε και πληρώνεις τα βερεσέδια τώρα;
Σε αδίκησε ή σε ευλόγησε; Είναι πολλά πράγματα μέσα στη ζωή του ανθρώπου, που μόνο εκείνη τη ημέρα της Κρίσεως, θα καταλάβουμε, τι αγάπη ήταν ο Χριστός, τί καλός ήταν για εμάς, ακόμα και εάν επέτρεψε έναν καρκίνο ή μία οικονομική ανέχεια.
❈ Κάποτε μια μάνα άφησε 2 παιδιά (ένα αγόρι και ένα κορίτσι) στο δρόμο. Αυτή πήρε κάποιον άλλον και εξαφανίστηκε. Το αγόρι, το πήρε μια Χριστιανική οικογένεια και το κορίτσι το πήρε μία πόρνη.
Ερωτώ τώρα: τί μπορεί να διδάξει μία πόρνη, που η δουλειά της είναι αυτή, σε ένα κορίτσι; Και εάν αύριο το κοριτσάκι γίνει πόρνη, ποιός θα είναι υπεύθυνος;
Το κοριτσάκι αυτό έμαθε, δεν έμαθε άλλα πράγματα και υπάρχουν ελαφρυντικά σε αυτήν την περίπτωση.
Γι’ αυτό βλέπουμε πολλές φορές ο Θεός να ανέχεται τους ανθρώπους, διότι λαμβάνει υπόψη του, για ποιό λόγο φτάσανε να αμαρτάνουν και εκεί βρίσκει ελαφρυντικά για κάθε άνθρωπο, τον δικαιολογεί και του προσθέτει μέρες και ευκαιρίες σωτηρίας.
Ο Θεός διαφορετικά θα κρίνει κάποιον που άκουσε από μικρός για Εκκλησία και διαφορετικα θα κρίνει εκείνον, που είχε γονέα που του έλεγε, ότι οι βλάκες πάνε στην Εκκλησία…
❈ Έχετε δει ποτέ στο Δεσποτικό της Εκκλησίας, ν’ ανάβει καντήλι; Όχι! Το Δεσποτικό είναι ο θρόνος του Κυρίου και δεν ανάβει καντήλι, διότι συμβολίζει την Κρίση του Κυρίου, που θα είναι ανέλεος.
Αλίμονο στους ανθρώπους, που δεν αξιοποίησαν το έλεος του Θεού, στον κόσμο τούτο, δια της εξομολογήσεως!
Ιεροκήρυκας Δημήτριος Παναγόπουλος (1916 – 1982)