Διακοπή μαθημάτων

«Η ταπεινοφροσύνη είναι ανώνυμη χάρη της ψυχής, η οποία μπορεί να ονομαστεί μόνο από όσους την δοκίμασαν εκ πείρας. Είναι ανέκφραστος πλούτος, ονομασία του Θεού, δωρεά του Θεού» (Άγιος Ιωάννης Κλίμακος, λόγ. κε΄ 3).

Θέλει πολλή προσοχή με την αρετή της ταπεινοφροσύνης. Μπορεί να νομίζεις ότι την… κατέχεις, γιατί βλέπεις ίσως ότι είσαι απλός άνθρωπος, μα τελικώς να δουλεύεις στον εγωισμό σου και τον Πονηρό διάβολο! Κι αυτό γιατί η ταπεινοφροσύνη παρουσιάζεται με πολλά ενδύματα που εξωτερικά και μόνο μοιάζουν μ’ αυτήν.

Η ταπεινοσχημία για παράδειγμα και η ταπεινολογία – μία υπόκριση δηλαδή συμπεριφοράς και λόγων που παραπέμπει στην αληθινή εικόνα της – αποτελούν τις συνηθέστερες μορφές διαστροφής της. Δεν είναι τυχαίο γι’ αυτό που ο μέγας Γέρων της εποχής μας όσιος Πορφύριος ο καυσοκαλυβίτης συνήθιζε να λέγει όταν μιλούσε γι’ αυτήν: «να λέτε η α γ ί α ταπείνωση, κι όχι απλώς ταπείνωση που μπορεί να είναι και ψεύτικη».

Ακόμη και η αληθινή εικόνα της στη ζωή των αγίων ίσως να μην αποτελεί αυτό που και πράγματι είναι – άλλο κάποια σημάδια της παρουσίας της και άλλο η ίδια η ταπείνωση στον πυρήνα της! Κι αυτό για δύο λόγους: Πρώτον, έχει πολλές διαβαθμίσεις: «άλλο πράγμα είναι το να ταπεινοφρονεί κανείς, και άλλο το να αγωνίζεται να ταπεινοφρονεί, και άλλο το να επαινεί τον ταπεινόφρονα» (18). Δεύτερον, αποτελεί ένδυμα της ίδιας της θεότητας. Κι αυτό το δεύτερο κυρίως τονίζει ο όσιος: «είναι ανώνυμη χάρη της ψυχής», λέει. Γιατί; Διότι φανερώνει την παρουσία του ίδιου του Θεού μέσα στον άνθρωπο. Του Θεού που υπέρκειται όλων των ονομάτων, γι’ αυτό και είναι ανώνυμος. Όταν μιλάμε λοιπόν για την ταπείνωση, μιλάμε τελικώς για τον ίδιο τον Θεό, ο Οποίος είναι μεν αγάπη, αλλ’ είναι και ταπείνωση. Τα δύο αυτά πάνε αδιάλυτα, γιατί Εκείνος μας τα αποκάλυψε. «Ο Θεός αγάπη εστί», και «μάθετε απ’ ε μ ο ύ ότι πράος ειμι και ταπεινός τη καρδία». «Αγάπη και ταπείνωση! Ιερό ζεύγος!» θα πει θαυμαστικά και πάλι ο όσιος Ιωάννης (36).

Οπότε μη ψάχνουμε να βρούμε αγάπη, όπως και όποια άλλη αρετή, όπου ελλείπει η ταπείνωση: δεν υπάρχει. Κι όπου θεωρείται παρούσα αποτελεί υποκρισία και πονηρία! «Βγάλε την ταπείνωση και όλα τα κατορθώματά μας είναι άχρηστα!» (15).

Και το τελικό αποτέλεσμα; Μόλις αρχίζουμε και οσμιζόμαστε την αγία αυτή ταπείνωση, δηλαδή μόλις αρχίζει η ενεργής εμφάνιση του Κυρίου στη ζωή μας, καταπαύουν όλοι οι πειρασμοί! Φυγαδεύεται και ο ίδιος ο δαίμων!

Ας θυμηθούμε τον λόγο του οσίου μεγάλου Αντωνίου: «Είδα απλωμένες στη γη όλες τις παγίδες του διαβόλου. Και τρόμαξα και στέναξα και είπα: Ποιος θα τις διέλθει χωρίς να πέσει μέσα; Κι άκουσα φωνή που μου έλεγε: Μόνον ο ταπεινόφρων!»

Πρωτοπρεσβύτερος Γεώργιος Δορμπαράκης

Πηγή: pgdorbas.blogspot.com

Συνήθως, η συμβουλή σ’ αυτόν που περνά δοκιμασία και πειρασμό, μικρό ή μεγάλο, είναι «Υπομονή». Εννοώντας, προφανώς, μια μοιρολατρική αναμονή της τελικής έκβασης, που υποδηλώνει, όμως, κούραση.

Όσο καλοπροαίρετη και να είναι η επιθυμία μας να συμπαρασταθούμε σ’ αυτόν που υποφέρει, χρειάζεται αυτό που λέμε να προέρχεται από εμπειρία ή, τουλάχιστον, από καρδιακό πόνο. Αλλιώτικα, η σιωπή που αφουγκράζεται το βάθος του προβλήματος μπορεί να βοηθήσει πολύ πιο ουσιαστικά από τα λόγια που λέγονται για να λεχθούν.

Ο Χριστός είπε ότι στα επερχόμενα δεινά οι χριστιανοί καλούνται ν’ αποκτήσουν υπομονή, γιατί με αυτή θα σωθούν (Λουκ. 21, 19). Οι Απόστολοι μίλησαν για την αναγκαιότητά της κι έφερναν παράδειγμα την «υπομονήν Ιώβ» (Ιώβ. 5, 11). Οι όσιοι και οι ασκητές μακαρίζονται για την υπομονήν που επέδειξαν (δες απολυτίκια) και οι μάρτυρες ζούσαν το μαρτύριο ως «ευχάριστο», στηριγμένοι μόνο στο «θεοδώρητο της υπομονής έμπλαστον»[1].

Η τόσο σημαντική αρετή δεν είναι μια αρετή μόνη της αλλά είναι «περιεκτική αρετή». Στηρίζεται και πηγάζει από άλλες, ώστε να καταλήγει σ’ αυτήν. Ο άνθρωπος που υπομένει το κάνει γιατί εμπιστεύεται την πρόνοια του Θεού. Ξέρει ότι ό,τι του συμβαίνει έχει ένα σκοπό, άγνωστο στον ίδιο – γι’ αυτό και χρειάζεται η πίστη – αλλά προερχόμενο από τη μεγάλη αγάπη του Θεού. Έτσι, η πίστη με την αγάπη γίνεται δύναμη που ενεργοποιεί την ελπίδα.

Όσο και ν’ αναλύσει κάνεις τα ανθρώπινα βιώματα – κυρίως σε οριακές καταστάσεις – πάντα θα έχουν μια έλλειψη που προέρχεται από την ιδιαιτερότητα του βιώματος ως προσωπικού. Όμως, η αναφορά και η ανάλυσή του μας βοηθούν ν’ αντιληφθούμε πως δεν συμβαίνουν μόνο σε μας κι ότι χρειάζεται να τα μοιραζόμαστε για να μειώνεται η έντασή τους.

Οι άγιοι Πατέρες, γράφοντας από την πείρα τους, μας παροτρύνουν να υπομένουμε στις θλίψεις και στις δοκιμασίες, όχι μίζερα και με αναμονή που κουράζει, αλλά ως γνήσια τέκνα του Ουράνιου Πατέρα που παιδαγωγεί τα παιδιά Του, θέλοντας να τους ετοιμάσει για κάτι σημαντικό και να τους δώσει χαρίσματα. Άλλωστε, κανένας απ’ αυτούς δεν πέρασε τη ζωή του άνετα.

Οι δοκιμασίες, μικρές ή μεγάλες, μας οδηγούν στην υπομονή που περικλείει την πίστη, την ελπίδα, την αγάπη. Η προσευχή, που πηγάζει από αδυναμία και ταπείνωση, φέρνει τη χάρη του Μεγάλου Θεού μας που ενισχύει και δυναμώνει για ν’ αντέξει ο άνθρωπος «έως τέλους». Η Θεία Κοινωνία ενώνει το Θεό με τον άνθρωπο και γίνεται το φορτίο ελαφρύτερο, αλλά, κυρίως, συνοδεύεται με καρδιακή χαρά και ειρήνη, έτσι ώστε να κατανοείται η «χαρά δια του σταυρού».

«Στον προσωπικό και συλλογικό πόνο, κάμε, Κύριε και Θεέ μας, να νιώθουμε πως δεν είμαστε μόνοι. Έχοντας εμπρός μας το δικό Σου Σταυρό, να μειώνεται το βάρος του δικού μας, νιώθοντας στο βάθος της ύπαρξής μας την αγάπη και τη συμπόρευσή Σου, αποκτώντας, ως χάρισμα του αγίου Πνεύματος, την υπομονή που μας ολοκληρώνει και μας εισάγει στη γνώση της Ζωής Σου. Αμήν».

π. Ανδρέας Αγαθοκλέους