Related Posts
Η διαχείριση των συναισθημάτων μας
Μπροστά σε μικρότερες ή μεγαλύτερες κρίσεις στην ζωή μας διαπιστώνουμε την ικανότητά μας ή μη ως προς την διαχείριση των συναισθημάτων μας. Στους καιρούς μας τα συναισθήματα δεν έχουν πάντοτε έναν σαφή προσδιορισμό. Δεν είναι βέβαιο ότι μπορούμε να διαχωρίσουμε εντός μας την χαρά από την ευχαρίστηση, την λύπη από την απελπισία, τον θυμό από την απογοήτευση, τον έρωτα που αγκαλιάζει όλο τον άνθρωπο, από την σεξουαλική επιθυμία που, συχνά, μάς περιορίζει στο σαρκικό μας μέρος.
Παράλληλα, δεν συνειδητοποιούμε την «συγκινησιακή πειρατεία» (όρος του Goleman), που μας κάνει να χάνουμε τον έλεγχο του εαυτού μας, να γινόμαστε αιχμάλωτοι των παθών μας, έστω και για σύντομο χρονικό διάστημα, με αποτέλεσμα να πορευόμαστε αυτοκαταστροφικά. Διότι την στιγμή που έχουμε νικηθεί από τα συναισθήματά μας, ο νους μας δεν λειτουργεί, δεν βλέπουμε τις συνέπειες των πράξεών μας, κάνουμε πράγματα που γρήγορα θα μετανιώσουμε, κάποτε όμως έχουμε πληγώσει τους άλλους και, κατ’ επέκτασιν, και τον εαυτό μας σε βαθμό που δύσκολα διορθώνεται. Από την άλλη, υπάρχουν χαρακτήρες οι οποίοι λειτουργούν στα όρια του ανέραστου, του ψυχρού, του αδιάφορου, του ασυγκίνητου και οι οποίοι δεν μπορούν να έχουν καμία ενσυναίσθηση. Πώς να μπεις στην θέση του άλλου, όταν δεν λειτουργεί η δική σου συναισθηματική νοημοσύνη;
Οι άνθρωποι πλαστήκαμε να έχουμε συναισθήματα. Είναι χαρακτηριστική η πλατωνική αναφορά στον ηνίοχο, τον «ηγεμόνα νου» δηλαδή, ο οποίος καλείται να ελέγξει τόσο το συναίσθημα όσο και τις επιθυμίες που γίνονται πάθη, να γεννήσει δηλαδή «μέτρον άριστον» στην ύπαρξή μας, σ’ αυτό που είναι η ψυχή μας. Επομένως, ο άνθρωπος μπορεί να εκπαιδευτεί, ώστε να λειτουργεί ισορροπημένα.
Χρειάζεται όμως να υπάρχουν δύο παράγοντες σπουδαίοι: ο πρώτος είναι το αξιακό περιβάλλον, το οποίο να βοηθήσει τον άνθρωπο να διαχωρίσει τι είναι σωστό και τι όχι, σε συνάρτηση με την συνείδηση, την «φωνή του Θεού» εντός μας. Δεν είναι μόνο θέμα ηθικής ο διαχωρισμός του σωστού και του λανθασμένου.
Είναι και θέμα διαχείρισης των συναισθημάτων μας. Κανένα συναίσθημα αφ’ εαυτού του δεν είναι κακό. Η διαχείρισή τους όμως από τον άνθρωπο τα καθιστά γόνιμα ή καταστροφικά. Ο δεύτερος παράγοντας έχει να κάνει με τον τρόπο που ο άνθρωπος βλέπει τον εαυτό του στα πλαίσια της κοινότητας. Αν τον νοιάζει η κοινότητα, αν θέλει να διακριθεί σ’ αυτήν σύμφωνα με τους όρους της, αν θέλει να χαράξουν νέους όρους, δηλαδή να λειτουργήσει ηγετικά, αν δεν τον ενδιαφέρει καθόλου η κοινότητα αλλά μόνο ο εαυτός του, αν τον ενδιαφέρει να εκδικηθεί την κοινότητα διότι δεν είναι όπως την θέλει. Όλα αυτά οδηγούν είτε στην καλή διαχείριση των συναισθημάτων, που κάνουν τον άνθρωπο να αντέχει, ή στην αρνητική τους, που τον οδηγούν στην κατάποση από αυτά και σε μια δύσκολα προβλέψιμη πορεία.
Η πίστη στον Θεό είναι από μόνη της αξιακό περιβάλλον, όπως επίσης και εμπεριέχει την κοινοτική-εκκλησιαστική διάσταση. Προϋποθέτει όμως την συμμετοχή του ανθρώπου, σε μία εποχή στην οποία η νέα ηθική απολυτοποιεί τις επιθυμίες, το δικαίωμα, την απαίτηση ο κόσμος να είναι όπως το «εγώ» ζητά, χωρίς αυτό να υφίσταται καμία συνέπεια αν η ηθική του δεν είναι σύμφωνη με το καθορισμένο. Έτσι, κάθε συναίσθημα έχει δικαιολογία, ενώ η αδυναμία διαχείρισής του επιτρέπεται μόνο όταν δεν θίγει την politically correct νοοτροπία. Πώς όμως να γίνουμε καλύτεροι, πώς να αντέξουμε τις δοκιμασίες, πώς να ελπίσουμε; Χρειάζεται αναπροσανατολισμός.
Πρωτοπρεσβύτερος Θεμιστοκλής Μουρτζανός,
Δρ. Θεολογίας
Πηγή: themistoklismourtzanos.blogspot.com
Ιησούς, ο μόνος φίλος στη μοναξιά μας
Έχουμε (Θε)άνθρωπο που μας καταλαβαίνει στη μοναξιά μας. Μας καταλαβαίνει και χάρις στην αγάπη Του, αλλά και «χάρις» στην πείρα Του, κάθε άλλο παρά «ακαδημαϊκά». Έζησε επίσης στιγμές μοναξιάς, οδυνηρότατης μάλιστα:
Στην αγωνία και στην αδημονία της Γεθσημανή, τότε που σαν θρόμβοι αίματος έρεε ο ιδρώτας Του, είχε μείνει μόνος, καίτοι είχε παρακαλέσει επανειλημμένα τους πιο αγαπητούς Του μαθητές να Του συμπαρασταθούν. Ποια απογοήτευση, όταν τους έβρισκε να κοιμούνται αντί να γρηγορούν, ενώ Αυτός υπέφερε και προσευχόταν (Μάρκ. 14.32-42).
Ωστόσο και εφόσον δεν «αξιώθηκε» ανθρώπινης βοήθειας, «αναγκάσθηκε» να παρέμβει ο Ουρανός. «Ώφθη δε αυτώ άγγελος απ’ ουρανού ενισχύων αυτόν» (Λουκ. 22.43).
Δίδαγμα: Δεν μένουν ασυγκίνητα τα άνω όταν κάποιος προσκαρτερεί στον Θεό αντί δια της ακηδίας ν’ αφεθεί στον αντικείμενο. «Αλλ’ ου τι εγώ θέλω, αλλ’ ει τι συ, Θεέ μου. Θα πιω το ποτήρι!» (Μάρκ. 14.36).
«Όλοι που Σε υπομένουν δεν θα καταισχυνθούν» (Ψαλμ. 24.3). Πάλι και πάλι η Παλαιά Διαθήκη χρησιμοποιεί το «Υπομένω τον Κύριο» στην έννοια περιμένω τον Κύριο μέσα στις θλίψεις μου.
Ξανάμεινε μόνος ο Χριστός. Λίγο μετά την προσευχή εκεί στη Γεθσημανή, κατέφθασαν οι εγκάθετοι των αρχιερέων για να Τον συλλάβουν. «Τότε οι μαθηταί πάντες αφέντες αυτόν έφυγον», γράφει ο Ματθαίος (26.56) πικρά, κατηγορώντας απερίφραστα και τον εαυτό του, γιατί και αυτός ήταν ένας από τους «πάντες». Οι τύψεις –ευτυχώς δε και η μετάνοια– θα τον συνόδευαν σε όλη του τη ζωή.
Ξανάμεινε και άλλη φορά μόνος ο Χριστός. Αυτό πια ήταν η αποκορύφωσή του πόνου. Εννοούμε την οδυνηρότερη περίπτωση – δεν υπάρχει λέξη που ν’ αποδίδει.
Ήταν τότε που ο Αμνός του Θεού κραύγασε «φωνή μεγάλη λέγων· Ελωί Ελωί λιμά σαβαχθανί, ο εστί μεθερμηνευόμενον, ο Θεός μου ο Θεός μου, εις τι με εγκατέλιπες;» (Μάρκ. 15.34).
Ήταν η φορά που και ο ίδιος ο Πατήρ Τον είχε εγκαταλείψει για μοναδική φορά, και η ανθρώπινη φύση Του αναμάρτητου Ιησού σήκωνε τις αμαρτίες όλες όλων των ανθρώπων όλων των αιώνων από την αρχή έως τη συντέλεια.
Ξέρει από μοναξιά, την έζησε οντολογικά με πλήρη σημασία της λέξεως, ο παρηγορητικός και γλυκύς σύντροφός μας στη μοναξιά Ιησούς.
Εμείς που προσπαθούμε να επακολουθούμε στα ίχνη Του (Α’ Πέτρ. 2.21), πώς θα μπορέσουμε με τη σειρά μας να συμπαρασταθούμε στον πλησίον όταν περνάει τη μοναξιά του, ή μάλλον αδρανεί στη μοναξιά του; Είναι χρέος μας, αφού είμαστε «καθ’ εις αλλήλων μέλη» (Ρωμ. 12.5), και δεν μπορεί να είμαστε ξεκομμένοι και απομονωμένοι. «Ου δύναται δε οφθαλμός ειπείν τη χειρί· χρείαν σου ουκ έχω» (Α’ Κορ. 12.12-27).
Να πλησιάζουμε τους αποκαμωμένους όπως ο Χριστός τον παράλυτο. Δεν θα μας κοστίσει οικονομικά ούτε χειρωνακτικά, είναι ανέξοδο. Θα καταβάλουμε αγάπη. Προσέγγισε διακριτικά, μη ξύνεις πληγές, άκουσέ τον. Πρόσφερέ του μια κατανόηση, μιαν ενθάρρυνση, ένα χαμόγελο, μιαν ελπίδα. Στρέψε τον στον ασύγκριτο συμπαραστάτη Χριστό.
Όλα δε τούτα με μορφή επικοινωνίας «πάντοτε εν χάριτι… ειδέναι πως δει… αποκρίνεσθαι» (Κολ. 4.6). Ο καλός σου λόγος ας γίνει λάδι στα τραύματά του, ας τα μαλακώσει, ας τα ανακουφίσει. Συνέργησε με τη θεία Χάρη, αποδείξου όργανό της, χαριτωμένος. «Πόσο χαριτωμένο πράγμα είναι ο άνθρωπος, όταν είναι άνθρωπος», που έλεγε επανειλημμένα ο Μένανδρος (π.χ. Αποσπάσματα 761). Τέτοιος «Ζητείται άνθρωπος», με ανθρωπιά. Πριν δε από όλα προσευχήσου για τον πλησίον σου που βασανίζεται.
Ο Υιός του Θεού και του ανθρώπου είναι αυτός που καταλαβαίνει, μοιράζεται τα προβλήματα και μάλιστα τα αναλαμβάνει. Συμμερίζεται, συμπαθεί, συμπονάει και θεραπεύει.
Πολλοί ενδέχεται να είναι φίλοι μας δήθεν, αποβλέποντας σε υλικό συμφέρον. Άλλοι φίλοι δήθεν ή και συγγενείς ενδέχεται να προσφέρουν τάχα αγάπη και στήριξη για να ικανοποιήσουν όμως ατομικές τους ψυχολογικές ανάγκες ή ακόμη για να ικανοποιήσουν ψεκτές επιθυμίες τους. Αυτή όμως δεν είναι «αγάπη ανυπόκριτος» (Ρωμ. 12.9), είναι ο εγωκεντρισμός τους, έστω και λανθάνων.
Ο μόνος τέλειος και αψεγάδιαστος φίλος είναι ο Ιησούς μας. Μας ονόμασε φίλους Του επανειλημμένα (π.χ. Ιω. 15.15) και το απέδειξε στην πράξη: θυσιάσθηκε για μας, αν και μόλις «υπέρ δικαίου τις αποθανείται» (Ρωμ. 5.7).
Ιερομόναχος Ιουστίνος
