Μήνυμα Χριστουγέννων του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου

Το πρόσωπο της Παναγίας μας είναι ανάσα για την καρδιά και την σκέψη μας. Δεν είναι μόνο η εικόνα και η εμπειρία της Μάνας που προσεύχεται για όλους μας, μας αγκαλιάζει, μας νοιάζεται, μας παρηγορεί.

Είναι και το υπόδειγμα της ταπείνωσης που δοξάζεται. « Επέβλεψεν επί την ταπείνωσιν της δούλης αυτού ο Κύριος, ιδού γαρ από του νυν μακαριούσι με πάσαι αι γενεαί» αναφωνεί η ίδια  στην επίσκεψή της στην Ελισάβετ. Η ταπείνωση της Παναγίας δεν είχε να κάνει μόνο με την συναίσθηση ότι ένας άνθρωπος, για να κυοφορήσει τον Θεό, καλείται να υποταχτεί στο αδιανόητο. Έχει να κάνει και με τις δοκιμασίες της ζωής της.

Το ότι στερήθηκε τους γονείς της από την ηλικία των τριών ετών, με δική τους απόφαση. Αυτό σήμερα θα αποτελούσε έγκλημα με συνέπειες τόσο για τους γονείς όσο και για το παιδί, καθότι η νοοτροπία της κοινωνίας μας δεν μπορεί να νιώσει την θυσία και την παραίτηση χάριν της σχέσεως με τον Θεό, αλλά θεωρεί τα παιδιά ότι ανήκουν στους γονείς και τον κόσμο και όχι πρωτίστως στον Θεό. Ένα παιδί στην θέση της θα ένιωθε εγκαταλελειμμένο και τραυματισμένο. Κι αυτό διότι δεν μπορούμε να νιώσουμε την αγάπη του θαύματος του Θεού, της δικής Του παρουσίας, αλλά ερμηνεύουμε με τα δικά μας, ψυχολογικά κριτήρια την ηλικιακή και κοινωνική ανάπτυξη του ανθρώπου.

Το ότι στερήθηκε την παιδικότητα της εξόδου, του παιχνιδιού, της έγνοιας για το ντύσιμο, για τα δικά της πράγματα, ακόμη και για την επιβίωσή της, καθώς τρεφόταν, όπως η παράδοση της πίστης μας αναφέρει, από τον αγγελοσταλμένο άρτο, είναι δείγματα απόλυτης ταπείνωσης, που οδηγεί στην δυστυχία κατά την δική μας θέαση. Τα δικαιώματά μου λέμε. Τα δικαιώματα των παιδιών. «Τα δικαιώματά σου δίδαξόν με, Κύριε», λέει η πίστη.  

Μια άλλη χαρά, αυτή της σχέσης με τον Θεό, δεν αφήνει την στέρηση του χρόνου και των δικαιωμάτων και των δραστηριοτήτων και των όσων είναι κατά άνθρωπον προϋποθέσεις για ευτυχία να υπονομεύουν τα ζητούμενα.

Το ότι στερήθηκε ακόμη και την χαρά της συζυγίας, της ηδονής που η κλειστή αγάπη άνδρα και γυναίκας φέρει και αντί αυτής κινδύνευσε να απολυθεί από τον Ιωσήφ και να διαπομπευθεί, χάριν της κυοφορίας ενός παιδιού που ήξερε εξ αρχής ότι θα ήταν δικό της, αλλά και θα ανήκε σε όλο τον κόσμο, μπορεί να ταπείνωσε την απόλυτη για τους ανθρώπους αξία της μητρότητας, αλλά έδειξε ότι η αγάπη είναι δρόμος ανοίγματος στους πάντες και ότι μέσα από την σμίκρυνση του ταπεινού, γεύονται όλοι την ευκαιρία να τους δωρισθεί ο Θεός!

Τέλος, η επίγνωση της προφητείας ότι ο Μεσσίας θα γευόταν την αχαριστία και τον θάνατο, της στέρησε ακόμη και το ελάχιστο της ανθρώπινης περηφάνειας για τον γόνο της. Μας είναι επώδυνο να φανταστούμε ότι η σχέση μας με τα παιδιά μας μπορεί να μην έχει την πορεία που θα θέλαμε. Όμως αυτή είναι η ευλογία της ελευθερίας!

Η Παναγία υπήρξε θνητή. Γεύτηκε στην ύπαρξή της το τέλος που περιμένει τον καθέναν μας. Έχοντας όμως ήδη γίνει αθάνατη πνευματικά, έλαβε ως δωρεά, διά της μεταστάσεως, και την σωματική αθανασία. Την μακαρίζουμε, μαθαίνουμε από την ταπείνωσή της και την παρακαλούμε να μας βοηθά να αντέχουμε τις δικές μας ταπεινώσεις. Χρόνια Πολλά!

Πρωτοπρεσβύτερος Θεμιστοκλής Μουρτζανός, Δρ. Θεολογίας

Πηγή

Οι αναμνήσεις όσων πράξαμε μ’ εμπάθεια, τυραννούν εμπαθώς την ψυχή μας. Όταν οι εμπαθείς ενθυμήσεις εξαλειφθούν ολότελα από την καρδιά μας, τότε έχουμε σημάδι συγχωρήσεως των αμαρτιών μας. Γιατί έως ότου κινείται η ψυχή εμπαθώς, είναι φανερή η δύναμη της αμαρτίας επάνω της.

Τα σωματικά και υλικά πάθη λιγοστεύουν και μαραίνονται με τις σωματικές κακοπάθειες· τα ψυχικά και μη φαινόμενα, εξαφανίζονται με την ταπεινοφροσύνη, την πραότητα και την αγάπη.

Την εμπαθή επιθυμία μαραίνει η εγκράτεια ενωμένη με την ταπεινοφροσύνη· το φλογισμένο θυμό καταπραΰνει η αγάπη· το λογισμό που περιπλανιέται εδώ και εκεί, τον συγκεντρώνει η εντατική προσευχή με ενθύμηση του Θεού· και έτσι καθαρίζεται το τριμερές της ψυχής. Αυτό τακτοποιώντας και ο θείος Απόστολος, έλεγε: «Επιδιώκετε την ειρήνη με όλους και τον αγιασμό, που δίχως αυτόν κανείς δε θα δει τον Κύριο» (Εβρ. 12:14).

Μερικοί είχαν απορία, ποιο από τα δύο, οι έννοιες κινούν τα πάθη ή τα πάθη κινούν τις έννοιες; Και άλλοι είπαν το ένα, άλλοι το άλλο. Εγώ λέω, οι έννοιες είναι που κινούνται από τα πάθη. Γιατί αν δεν βρίσκονταν μέσα στην ψυχή τα πάθη, δεν θα την ενοχλούσαν οι εμπαθείς έννοιες.

Εκείνος που πολεμά και αγωνίζεται εναντίον των παθών που τον ενοχλούν, ας πάρει μαζί του πολλούς στρατιώτες για συμμάχους. Δηλαδή την ταπείνωση της ψυχής και τον κόπο του σώματος και όλη την άλλη ταλαιπωρία της ασκήσεως και την προσευχή από θλιμμένη καρδιά με πλήθος δακρύων, καθώς ψάλλει ο Δαβίδ: «Κύττα την ταπείνωσή μου και τον κόπο μου και συγχώρεσε όλες τις αμαρτίες μου» (Ψαλμ. 24:18), και: «Μην παραβλέψεις τα δάκρυά μου» (Ψαλμ. 38:13), και πάλι: «Τα δάκρυά μου έγιναν για μένα ψωμί ημέρα και νύχτα» (Ψαλμ. 41:4), και: «Ό,τι έπινα, το ανακάτωνα με δάκρυα» (Ψαλμ. 101:10).

Σωστά είπαν οι Πατέρες και δεν παίρνει αντίρρηση, ότι δεν βρίσκει ο άνθρωπος ανάπαυση διαφορετικά, αν δεν βάλει βαθιά μέσα του ένα τέτοιο λογισμό, ότι μόνο αυτός και ο Θεός είναι στον κόσμο, χωρίς να περιπλανιέται σ’ οτιδήποτε ο νους του, αλλά Εκείνον μόνο να ποθεί, σ’ Εκείνον μόνο να είναι προσκολλημένος. Αυτός θα βρει την πραγματική ανάπαυση και ελευθερία από την τυραννία των παθών. Γιατί λέει η Γραφή: «ενώθηκε μ’ εσένα η ψυχή μου και σ’ ακολουθεί· με κράτησε στερεά το δεξί Σου χέρι» (Ψαλμ. 62:9).

Όσιος Θεόδωρος Εδέσσης 

Από το βιβλίο: Φιλοκαλία των ιερών νηπτικών, τ. Β’. Εκδόσεις «Το Περιβόλι της Παναγίας», Θεσσαλονίκη 1998. Όσιος Θεόδωρος Εδέσσης, Εκατό ψυχωφελή κεφάλαια”, σελ. 13 κ.ε. (κεφ. 11-14, 71, 91).