Παρά το γεγονός πως στην Ορθόδοξη Εκκλησία αρκετοί είναι οι Άγιοι προστάτες διαφόρων ασθενειών, οι Άγιοι Ανάργυροι, Κοσμάς και Δαμιανός θεωρούνται οι κατεξοχήν προστάτες των ανθρώπων που δοκιμάζεται η υγεία τους.
Οι Άγιοι Ανάργυροι, «βρίσκονται» σε κάθε νοσοκομείο, ενώ σίγουρα δεν υπάρχει ασθενής που να μην ανάψει ένα κερί στη μνήμη τους.
Γιατί όμως λέγονται «Ανάργυροι» και από πού ξεκινά η παράδοση που τους θέλει προστάτες των ασθενών;
Ο Κοσμάς και ο Δαμιανός, γεννήθηκαν και έζησαν στην Συρία των πρώτων χριστιανικών αιώνων. Σύμφωνα με την βιογραφία τους τα δύο αδέρφια σπούδασαν διάφορες επιστήμες όμως αυτή η οποία τους κέρδισε ήταν η ιατρική.
Μέσα σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα τα δυο αδέρφια έγιναν γνωστά σε ολόκληρη την χώρα τους αλλά και στην Μικρά Ασία.
Οι λόγοι ήταν δύο. Η αποτελεσματικότητα τους αλλά και η απόφαση τους να μην λαμβάνουν χρήματα από τους φτωχούς. Έτσι η Εκκλησία τους έδωσε το προσωνύμιο «Ανάργυροι» αυτοί δηλαδή που είναι υπεράνω του χρήματος.
Αξίζει να σημειωθεί πως οι συγκεκριμένοι αδερφοί από την Συρία δεν είναι οι μοναδικοί Άγιοι Ανάργυροι που τιμά η Εκκλησία.
Την 1η Ιουλίου τιμούνται επίσης δυο άλλοι Άγιοι Ανάργυροι, επίσης Κοσμάς και Δαμιανός, οι οποίοι ήταν Ρωμαίοι στην καταγωγή. Εκείνοι έζησαν στην Ρώμη το 280 μ.Χ. Ένα από τα μεγαλύτερα κατορθώματα τους ήταν πως έπεισαν τον ίδιο τον αυτοκράτορα Καρίνο να ασπαστεί την χριστιανική πίστη.
Τους δολοφόνησε ο μέντορας τους, αυτός δηλαδή που τους δίδαξε την ιατρική επιστήμη, εξαιτίας της φήμης τους που είχε επισκιάσει τη δική του.
Στις 17 Οκτωβρίου επίσης γιορτάζουν Άγιοι Ανάργυροι, οι Κοσμάς Δαμιανός, Λεόντιος, Άνθιμος και Ευπρέπιος. Έζησαν περίπου την ίδια εποχή με τους προηγούμενους στην περιοχή της Αραβίας.
Και εκείνοι πραγματοποιούσαν ιατρικές πράξεις χωρίς να πληρώνονται και δίδασκαν τον χριστιανισμό.
Βασανίστηκαν προκειμένου να απαρνηθούν την χριστιανική πίστη τους και θανατώθηκαν δι αποκεφαλισμού.
Το γεγονός του ότι όλοι οι Ανάργυροι Άγιοι γιάτρευαν ασθενείς χωρίς χρήματα, αναφέρεται με ιδιαίτερη έμφαση και στην σχετική υμνογραφία.
Aποφθέγματα του γέροντος Αμβροσίου Λάζαρη
Έλεγε πώς έχει μεγάλη αξία να πηγαίνουμε στον ναό για τον Εσπερινό του Σαββάτου, που είναι η πρώτη ακολουθία της καινούριας ημέρας, και να ξεκινάμε έτσι με δοξολογία προς τον Κύριο και με αγάπη προς τον Άγιο της ημέρας,
Ή, αν δεν μπορούμε, να ανοίγουμε το ραδιόφωνο και να ακούμε. Και αυτό, γιατί το Σάββατο μετά τον Εσπερινό φεύγουν όλοι οι Άγγελοι και πηγαίνουν επάνω, στον Κύριο, για να επανέλθουν κατά τη θεία Λειτουργία της Κυριακής.
Τόνιζε ότι τον Χριστό Τον ευχαριστεί, όταν οι άνθρωποι πάμε στον ναό με δική μας θέληση. Είμαστε τότε υψωμένοι στον θρόνο του Θεού.
Γι’ αυτό πρέπει να είμαστε σοβαροί, να είμαστε παρόντες και να παρακολουθούμε προσεκτικά τη θεία Λειτουργία, να μη μιλάμε και να προσευχόμαστε νοερά.
Ο πονηρός κάνει πολύ μεγάλο πόλεμο να μας αποσπάσει, ώστε να μην προσευχηθούμε, να μη ζητήσουμε, να μην είμαστε σωστοί, να μην είμαστε όπως πρέπει μπροστά στον Θεό.
Στο «Πρόσχωμεν» θα ζητάμε από τον Κύριο, γιατί εκείνη τη στιγμή βγαίνει στην Ωραία Πύλη και περιμένει να του ζητήσουμε, ώστε να μας βοηθήσει. Το Πιστεύω καλύτερα να το λέμε από μέσα μας, να μην ενοχλούμε τούς άλλους.
Επίσης να μην ψέλνουμε μαζί με τούς ψάλτες, γιατί κάποιος δίπλα μας μπορεί εκείνη την ώρα να έχει πόνο και να ζητάει κάτι από τον Κύριο, Αλλά να μην το καταφέρνει, γιατί εμείς του αποσπάμε την προσοχή.
Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί και να σεβόμαστε τούς διπλανούς μας. (σελ. 115-116)