Τι να σκέφτομαι τη Σαρακοστή;

«Εγώ είμαι πολύ θρήσκος άνθρωπος, έλεγε κάποιος. Να φανταστείτε ότι ποτέ δεν αρχίζω κάποια εργασία ημέρα Τρίτη»! Η άγνοια και η σύγχυση είναι προφανής.

Οι κάθε είδους προλήψεις και δεισιδαιμονίες, τα όποια είδωλα, είναι εντελώς ασυμβίβαστα και αντίθετα με την χριστιανική πίστη και συνάμα προσβάλουν την ελευθερία του ανθρώπου.

Η βαθύτερη αιτία των προλήψεων είναι η έλλειψη πίστης και εμπιστοσύνης στον αληθινό Θεό. Κι εδώ συμβαίνει το παράδοξο: Μερικοί άνθρωποι την πίστη στον Θεό την θεωρούν «οπισθοδρόμηση», την εμπιστοσύνη στην πάνσοφη Πρόνοιά Του την περιφρονούν. Και από την άλλη υποδουλώνονται σε πράγματα άλογα και γελοία, σε πέταλα και κρεμμύδια, σε κατακάθια του καφέ και σε τραπουλόχαρτα!!!

Είναι ποτέ δυνατόν, τα κατακάθια του καφέ στο φλυτζάνι να απεικονίσουν το μέλλον; Είναι ποτέ δυνατόν, οι κινήσεις των άστρων να προσδιορίζουν την ζωή μας; Είναι ποτέ δυνατόν, η ημέρα γεννήσεως κάθε ανθρώπου να τον κατατάσσει σε ζώδιο-αστερισμό και να ισχύουν για εκατομμύρια ανθρώπους του ιδίου ζωδίου οι ίδιες οδηγίες που δίνουν οι «ειδικοί αστρολόγοι» στα ωροσκόπια; Είναι ποτέ δυνατόν, κάθε τραπουλόχαρτο να παίρνει αυθαίρετα νόημα και να ορίζει την ζωή μας;

Με ποια λογική ο αριθμός 13 ή η μέρα Τρίτη φέρνει κακό; Με ποια λογική το πέταλο φέρνει γούρι; Και πού την βρήκε το πέταλο την ιδιότητα να απομακρύνει τα δεινά, την «κακοτυχία»; Τα χαϊμαλιά, οι χάντρες, τα «μάτια» έχουν μεγαλύτερη δύναμη από τον Σταυρό;

Είναι δυνατόν για κάθε κακό ή αναποδιά που μας συμβαίνει να φταίνε πάντα κάποιοι άλλοι;

Δεν πήγε καλά ο αρραβώνας; Του έκαναν μάγια.

Δεν πήγαν καλά οι δουλειές; Τον γλωσσόφαγαν.

Έχει πονοκέφαλο; Τον μάτιασαν.

Αλλά ας πούμε ότι πράγματι έχουμε απανωτές αναποδιές. Πού θα τρέξουμε; Στις «ξεματιάστρες» ή στον Ιερέα και στα Μυστήρια της Εκκλησίας μας;

Μεγάλος κίνδυνος είναι επίσης τα όνειρα. Η Εκκλησία μας συμβουλεύει να απορρίπτουμε τα όνειρα – ή τουλάχιστον να είμαστε πάρα πολύ προσεκτικοί, καθώς σπανίως ο Θεός «μιλάει» μέσα από όνειρα. Η πίστη στα όνειρα όχι μόνο δεν ωφελεί καθόλου αλλά κρύβει τεράστιους πνευματικούς κινδύνους. Και όμως όχι μόνο πολλοί επιρρεπείς στις προλήψεις ανατρέχουν σε ονειροκρίτες, αλλά πολλοί είναι αυτοί που επιδιώκουν να ονειρευτούν (!!!) π.χ. ποιόν θα παντρευτούν βάζοντας κάτω από το μαξιλάρι τους κουφέτα από γάμο ή ένα κομμάτι φανουρόπιτα …

Η ποικιλία όμως των προλήψεων είναι ανεξάντλητη.

Με ποια λογική δύο αδέρφια δεν μπορούν να παντρευτούν μέσα στον ίδιο χρόνο; Ή αδέρφια γεννημένα κατά τον ίδιο μήνα άλλου έτους, δεν «κάνει» να παρευρεθεί ο ένας στον γάμο του άλλου; Με ποια λογική δεν «κάνει» να παντρευτούμε μήνα Μάϊο ή σε δίσεκτο έτος; Με ποια λογική αυτοί που θα παραλάβουν τον κουμπάρο πρέπει να γυρίσουν από άλλο δρόμο «για να μην χαλάσει» ο γάμος; Με ποια λογική δεν κάνει το νιόπαντρο ζευγάρι να φυτέψει δέντρα κατά τον πρώτο χρόνο του γάμου τους; Γιατί η νύφη δεν πρέπει να σκουπίσει το σπίτι της την πρώτη εβδομάδα μετά τον γάμο της; Γιατί λέμε ότι «χαλάει» το προξενιό αν μπούμε από μια είσοδο και βγούμε από μια άλλη;

Αλλά και για την τεκνογονία πόσες προλήψεις υπάρχουν: π.χ. αν ακούσει η μητέρα να λαλεί κουκουβάγια θα γεννήσει κορίτσι, αν ακούσει μπούφο, θα γεννήσει αγόρι. Την όγδοη ημέρα αντί να έρθει ο Ιερέας και να δίνεται το όνομα του παιδιού, πολλές μητέρες φτιάχνουν γλυκά για να γλυκάνουν τις «μοίρες», να’ χει το παιδί καλή μοίρα.

Και πολλοί, δυστυχώς, αντί να εφοδιάζουν τα παιδιά τους με το πανίσχυρο όπλο του σταυρού, τα εμπιστεύονται στις πράσινες, μπλε και κόκκινες χάντρες και στα ειδωλολατρικά φυλακτά.

Άλλες προλήψεις, που αποτελούν αληθινή βλασφημία του Θεού: Η παρουσία ενός Κληρικού, ειδικά το πρωί, είναι για αρκετούς κακός οιωνός! Πολλοί είναι αυτοί που απαγορεύουν στον Ιερέα να επισκεφθεί έναν ασθενή στο σπίτι ή στο νοσοκομείο, λόγω της πρόληψης που επικρατεί ότι η παρουσία του Κληρικού θα προκαλέσει τον θάνατό του! Αυτά όμως αποτελούν πλάνη και ασέβεια του ανθρώπου προς τον Θεό και τον λειτουργό Του …

Δεν είναι επίσης λίγες οι φορές που οι χριστιανοί ζητούν παράλογα πράγματα από τους Ιερείς, π.χ. τη ζώνη, την άγια ζέση, το άγιο μύρο και πολλά άλλα. Το χειρότερο είναι ότι ζητούν όλα αυτά γιατί έτσι τους συμβούλεψε κάποιος μάγος! …

Και έπεται συνέχεια: το αλάτι μην χυθεί κάτω, ούτε καφές ή λάδι, το κρασί δεν πειράζει. Προς Θεού μη σπάσει καθρέπτης και αν υπάρχει τζάκι και τρίζουν τα ξύλα … αλλοίμονο! Βουίζει το δεξί αυτί; Είναι για καλό. Αν βουίζει το αριστερό είναι για κακό … Τρεμοπαίζει το μάτι; Φαγωμάρα στην μύτη ή στο χέρι; Ο λόξυγκας; Καθένα έχει την «ερμηνεία» του. Μην ξεχάσουμε να αναφέρουμε και τη μαύρη γάτα …

Πραγματικά δεν έχουν τέλος οι προλήψεις.

Οι περισσότερες συνδέονται με το τέλος της επίγειας ζωής του ανθρώπου. Ο άνθρωπος κάποια μέρα, είτε σε βαθύ γήρας είτε σε νεότερη ηλικία, θα έλθει αντιμέτωπος «με την φοβεράν ώραν του θανάτου». Κανείς όμως δεν γνωρίζει ποια θα είναι αυτή η ώρα, παρά μόνον ο Θεός, ο Κύριος της ζωής και του θανάτου. Το μόνο που μας προτρέπει είναι να είμαστε άγρυπνοι και έτοιμοι: «Γρηγορείτε!».

Τη φιλάνθρωπη αυτή προτροπή οι άνθρωποι λησμονούν ή αγνοούν και προσπαθούν να κρυφτούν πίσω από μύριες προλήψεις. Π.χ. όταν ο ασθενής ξεψυχήσει, σε πολλά χωριά τρέχουν να χύσουν όλα τα νερά από δοχεία και άλλα σκεύη γιατί το νερό αυτό θεωρείται πεθαμένο. Μόλις βγαίνει ο νεκρός από την πόρτα σπάνε ένα πιάτο, ένα σκεύος για να «σπάσει» το κακό και να μείνει εκεί. Άλλοι πάλι τοποθετούν στον τάφο διάφορα τρόφιμα για να φάει ο νεκρός! Πολλοί είναι αυτοί που γυρίζουν από άλλο δρόμο για να μην δευτερώσει το κακό. Άλλοι πάλι δεν τρώνε κρέας για σαράντα μέρες.

Το χειρότερο όμως από όλα είναι ότι οι πενθούντες δεν εκκλησιάζονται, γιατί τάχα απαγορεύεται! Έτσι υπάρχουν άνθρωποι που για χρόνια ολόκληρα δεν εκκλησιάζονται, δεν συμμετέχουν στα Ιερά Μυστήρια και αποκόπτονται από την Εκκλησία. Στερούν τον εαυτό τους από την παρηγοριά και την ελπίδα που δίνει μόνο η Εκκλησία, απομονώνονται, φθείρουν την υγεία τους και παραδίδονται σε σκέψεις απελπισίας. Ζουν όπως οι άθεοι, «οι μη έχοντες ελπίδα» και η ζωή τους μεταβάλλεται σε τραγωδία …

Ο λόγος του Αποστόλου Ευαγγελιστού Ιωάννου είναι και σήμερα εξαιρετικά επίκαιρος: «Τεκνία, φυλάξατε εαυτούς από των ειδώλων» (Α΄ Ιωάν. 5, 21).

Στοιχεία από το βιβλίο «Δεισιδαιμονίες και προλήψεις», έκδοση της Ιεράς Μονής Σαγματά

Γιατί μερικοί αποφεύγουν να παντρευτούν Μάιο μήνα ή έτος που είναι δίσεκτο;

Δεν είναι ανάγκη καν να σημειώσει κανείς ότι τέτοιου είδους προλήψεις βρίσκονται σε φανερή αντίθεση με την χριστιανική πίστη. Για τον πιστό δεν υπάρχουν μέρες καλές και κακές, ή μήνες ευνοϊκοί και αποφράδες, που μπορούν να επηρεάσουν καλώς ή δυσμενώς την συζυγική του ζωή.

Όλες οι ημέρες και οι νύχτες ανήκουν στον Κύριο του ουρανού και της γης, που «αποστέλλει το φως και πορεύεται» και που «διεχώρισε αναμέσον του φωτός και αναμέσον του σκότους», όπως διδάσκει η Αγία Γραφή και επαναλαμβάνουν οι ευχές της Εκκλησίας.

Και οι χριστιανοί μπορούν να έλθουν σε γάμο κατά το θέλημα του Κυρίου, σε οποιαδήποτε ημέρα, μη παρατηρώντας «ημέρας και μήνας και καιρούς και ενιαυτούς» (Γαλάτ. δ’ 10). Εντελώς διαφορετικό σκοπό και χαρακτήρα έχει η απαγόρευσις της Εκκλησίας για την τέλεση γάμων κατά τις περιόδους των νηστειών.

(+) Ι.Μ. Φουντούλη, «Απαντήσεις εις λειτουργικάς απορίας»

Συνήθως, όταν ταξιδεύουμε στο εξωτερικό, μας δίνεται η ευκαιρία να γνωρίσουμε άλλους τόπους και κυρίως άλλους ανθρώπους.

Παρατηρούμε συνήθειες και νοοτροπίες άλλες από τις δικές μας και μπαίνουμε σε ρυθμούς άλλης καθημερινότητας. Στο τελευταίο μου ταξίδι, απρόσμενα, παρατήρησα κάτι που μου κίνησε πρώτα τον θαυμασμό και μετά την περιέργεια.

Η συγκεκριμένη πόλη και η χώρα γενικά ήταν ταυτισμένες στο μυαλό μου από την εκεί πολυετή παραμονή μου με μια έντονη νευρικότητα στις συμπεριφορές των κατοίκων, αφιλόξενους στις συναλλαγές και στις εξυπηρετήσεις τους, με αντίδραση σε όποια παράκληση για διευκόλυνση και βοήθεια και γενικά με μια δυσάρεστη κατά το πλείστο αντιμετώπιση. Κάπως δικαιολογημένα όμως, λόγω της πολύ δύσκολης οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης της χώρας και της συνεχόμενης πολιτικής αστάθειας και θεσμικής παρακμής. Προς έκπληξή μου, και ομολογώ ότι με βρήκε απροετοίμαστο, καθ ’όλη τη διάρκεια της τελευταίας επίσκεψής μου, όχι μόνο δεν συνάντησα κάποιο από τα προαναφερθέντα αλλά απεναντίας ήρθα αντιμέτωπος με μια αυθόρμητη και καταιγιστική συμπεριφορά ευγένειας, προθυμίας, εξυπηρετικότητας και απλόχερου χαμόγελου.

Ένιωθα φοβερά ευλογημένος και εσωτερικά χαρούμενος κάθε φορά που έπρεπε να μιλήσω με κάποιο κάτοικο της περιοχής. Στην αρχή επιφυλακτικός και σε άμυνα, αλλά στη συνέχεια απελευθερωμένος και χαμογελαστός, με ευχάριστη και θετική διάθεση. Μπορώ να πώ ότι, υποσυνείδητα κατέκρινα ακόμα και τον εαυτό μου, για τη δική μου μέτρια διάθεση ως επισκέπτη, συγκριτικά με τη δική τους ως μόνιμοι κάτοικοι, σε ρουτίνα βιοπάλης. Είχαν κάθε δίκαιο να ήταν τουλάχιστον ψυχροί και απλά εξυπηρετικοί. Κι όμως, ήταν ευδιάθετοι και συνεργάσιμοι.

Η περιέργειά μου στο πρωτοφανές για μένα αυτό φαινόμενο, έγκειται στο γεγονός, ότι οι σημερινές συνθήκες διαβίωσης της χώρας είναι ίσως οι χειρότερες των τελευταίων χρόνων. Κανονικά θα ’πρεπε να αντιμετωπίσω ακριβώς την αντίθετη συμπεριφορά με όλα τα ελαφρυντικά της. Κι όμως, διαψεύστηκα. Γιατί; Τι ήταν αυτό που άλλαξε τα δεδομένα; Ή μήπως να έτυχε σε όλες μου τις επαφές να συναντήσω καλούς ανθρώπους; Τυχαίο ή αιτιολογημένο; Όπως και να ’χουν τα πράγματα, ήταν ωραίο συναίσθημα και «όμορφη» εμπειρία.

Αναχώρησα, έχοντας στο μυαλό μου αυτή τη διαπίστωση. Το πόσο σημαντική είναι η ευγένεια, οι καλοί τρόποι, το χαμόγελο, η θετική ενέργεια και στάση στον άνθρωπο. Πόσο ωραίοι γίνονται οι άνθρωποι, όταν είναι αυθεντικά και σίγουρα όχι υποκριτικά ευγενικοί, πόσο μεταμορφώνεται το περιβάλλον και η ατμόσφαιρα με ένα καλό λόγο, με ένα «ευχαριστώ», ένα «ευχαρίστως», ένα «ούτε λόγος», ένα «συγνώμη», ένα «παρακαλώ», ένα «καλό υπόλοιπο», ένα «ευχαριστούμε πολύ», ένα «θέλετε κάποια βοήθεια» και τόσα άλλα μικρά μεν αλλά γεμάτα και πλούσια λόγια. Και θυμήθηκα τον μέγιστο γέροντα Αιμιλιανό Σιμωνοπετρίτη, που έλεγε «αν δεν μπορούμε να γίνουμε χριστιανοί, τουλάχιστον να γίνουμε ευγενείς», συμφωνώντας με τον προ χιλιετιών Μένανδρο, «ὠς χαρίεν ἔστʹ ἄνθρωπος, ὅταν ἄνθρωπος ᾗ». Όντως, υπερβαλλόντως.

Γιώργου Κυπριανού

Πηγή: Ησυχαστήριο Αγίας Τριάδος