Ιερά Παράκλησις

Κάθε θλίψη, κάθε δοκιμασία, κάθε συμφορά που μας βρίσκει, με παραχώρηση του Θεού, ονομάζεται μεταφορικά “σταυρός” (Ματθ. 16:24· Μαρκ. 8:34· Λουκ. 9:23).

Χριστιανική υπομονή, λοιπόν, κάνει όποιος σηκώνει δίχως βαρυγκώμια αυτόν το σταυρό. Όποιος δεν τον σηκώνει, δεν είναι αληθινός μαθητής του Χριστού, όπως είπε ο ίδιος (Ματθ. 10:38· Λουκ. 14:27), και δεν έχει θέση στη βασιλεία Του. Ο απόστολος Παύλος, άλλωστε, το βεβαιώνει: «Αν υπομένουμε, μαζί Του και θα βασιλέψουμε» (Β’ Τιμ. 2:12). Όμοια και ο άγιος Ιάκωβος: «Μακάριος ο άνθρωπος που δέχεται με υπομονή τις δοκιμασίες! Γιατί, αν τις περάσει με επιτυχία, θα κερδίσει το βραβείο της αιώνιας ζωής που υποσχέθηκε ο Θεός σ’ όσους Τον αγαπούν» (Ιακ. 1:12).

Πόσες βαθμίδες υπομονής υπάρχουν;

Απάντηση: Τρεις είναι οι βαθμίδες της υπομονής, σύμφωνα με τους πατέρες της Εκκλησίας: πρώτη, το να υποφέρει κανείς αγόγγυστα τις δοκιμασίες· δεύτερη, το να αποζητάει τις δοκιμασίες από αγάπη προς τον Θεό· και τρίτη, το να χαίρεται στις δοκιμασίες από αγάπη προς τον Θεό. Ο χριστιανός δεν πρέπει να σταματάει στην πρώτη βαθμίδα, αλλά να ανεβαίνει από την πρώτη στη δεύτερη και από τη δεύτερη στην τρίτη.

Την πρώτη βαθμίδα υπομονής τη βλέπουμε στη στάση του Ιώβ απέναντι στις αλλεπάλληλες συμφορές του (1:14-22)· τη δεύτερη, στον πόθο του μαρτυρίου που είχαν πολλοί άγιοι μάρτυρες· και την τρίτη, στη χαρά των αγίων αποστόλων, όταν αυτοί κακοποιούνταν για χάρη του Χριστού (Πραξ. 5:41).

Χαρακτηριστικό και φωτεινό παράδειγμα της κορυφαίας αυτής υπομονής είναι ο απόστολος Παύλος. «Καυχιόμαστε στις δοκιμασίες», έγραφε, «επειδή ξέρουμε καλά πως οι δοκιμασίες οδηγούν στην υπομονή, η υπομονή στη δοκιμασμένη και τέλεια αρετή, και η δοκιμασμένη αρετή στην ελπίδα (στον Θεό)» (Ρωμ. 5:3-4). Δεν καυχιόταν παρά για τα παθήματά του (Β’ Κορ. 11:30), τους κινδύνους, τις φυλακίσεις, τις μαστιγώσεις, τους ραβδισμούς, τους λιθοβολισμούς, τις συκοφαντίες, τους κατατρεγμούς, την πείνα, τη δίψα, τους εξαντλητικούς κόπους του για το Ευαγγέλιο του Χριστού (Β’ Κορ. 11:23-28), για το οποίο ήταν πρόθυμος να θυσιάσει ακόμα και τη ζωή του, όπως γράφει στους χριστιανούς των Φιλίππων: «Κι αν ακόμα προσφέρω τη ζωή μου σπονδή στη θυσία και στη λειτουργία που επιτελώ για χάρη της πίστεώς σας, χαίρομαι γι’ αυτό και μοιράζομαι τη χαρά μου αυτή με όλους σας. Το ίδιο κι εσείς, χαρείτε και ενώστε τη χαρά σας με τη δική μου» (Φιλιπ. 2:17-18).

Ως πότε θα πρέπει να κάνω υπομονή;

Απάντηση: Υπομονή θα κάνουμε, ώσπου να φύγουμε απ’ αυτόν τον κόσμο. Με την υπομονή ο άνθρωπος αποκτάει και διατηρεί όλα τα αγαθά. Μ’ αυτήν προοδεύει στη ζωή του και πετυχαίνει στους στόχους του, χωρίς να πάθει κανένα κακό. Χάνοντας την υπομονή του, κινδυνεύει να χάσει όλα του τα καλά, να υποστεί βλάβη από το κακό ή, το χειρότερο, να κάνει το κακό, να αμαρτήσει.

Δίχως υπομονή τίποτα δεν κατορθώνουμε. Και δίχως αγώνα ούτε αρετές και πνευματικά χαρίσματα αποκτούμε, ούτε, βέβαια, τη σωτηρία κερδίζουμε. Γιατί «η βασιλεία των ουρανών κερδίζεται με αγώνα, και την κατακτούν αυτοί που αγωνίζονται» (Ματθ. 11:12).

Γέροντας Ευστράτιος Γκολοβάνσκι

[Από το βιβλίο: Γέροντος Ευστρατίου (Γκολοβάνσκι), “Απαντήσεις σε ερωτήματα χριστιανών”. Ιερά Μονή Παρακλήτου, 2012. Ερωτήσεις 117, 136]

Μιλώντας για την αγωγή των παιδιών και τις ευθύνες των γονέων θα μου αρκούσε να υπενθυμίσω τη γνωστή προτροπή του Οσίου Πορφυρίου του Καυσοκαλυβίτου. «Όταν τα παιδιά σας δεν σας ακούν, τότε μιλήστε στον Θεό και Εκείνος θα μεταφέρει το μήνυμά σας». Δηλαδή, αδιαλείπτως προσεύχεσθε για τα παιδιά σας, εναποθέσατε στον Κύριο την διαπαιδιαγώγησή τους. Αλλά συν Αθηνά και χείρα κίνει. Πρέπει και ο γονευς να αποτελεί ο ίδιος πρότυπο και να φροντίζει γενικότερα να παρέχονται πρότυπα στα παιδιά του.

Ορισμένοι γονείς αποποιούνται τις ευθύνες τους λέγοντας ότι η αγωγή είναι εύθύνη του σχολείου ή ότι είναι πολυάσχολοι και δεν έχουν χρόνο για την ανατροφή των παιδιών. Λάθος μέγα.

Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος έλεγε ότι σημαντικότερη και από την τεκνογονία είναι η ανατροφή των παιδιών. Και ο μέγας ψαλμωδός Δαβίδ μας άφησε την παρακαταθήκη να μεγαλώνουμε τα παιδιά μας «εν νουθεσία και παιδεία Κυρίου».

Άλλωστε το σημερινό σχολείο, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες πολλών δασκάλων, δεν μπορεί ή δεν θέλει να μεταδώσει στα ελληνόπουλα την Ελληνορθόδοξη Παιδεία των Τριών Ιεραρχών και του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού.

Το βάρος πέφτει στους γονείς και μάλιστα σε μία περίοδο πολύπλευρης οικονομικής, κοινωνικής, πνευματικής και πολιτιστικής κρίσης.

Καταθέτω ταπεινά ορισμένες σκέψεις, που προήλθαν από συζητήσεις μου με φωτισμένους γονείς, σχετικά με τα πρότυπα που οφείλουν να παρέχουν οι γονείς μέσα από την οικογενειακή συμβίωση.

Α) Το παράδειγμα. Οι ίδιοι οι γονείς πρέπει να διδάσκουμε εμπράκτως, με το παράδειγμά μας, τη συμπεριφορά μας, την αποφυγή εντάσεων, την έλλειψη εγωισμών, την υπεύθυνη αντιμετώπιση των καταστάσεων, θετικών ή αρνητικών. Όταν οι γονείς διαπληκτίζονται ή φωνασκούν μπροστά στα παιδιά τους, ο,τι κι αν τους πούν μετά το παιχνίδι χάθηκε. Τα παιδιά απαιτούν συνέπεια λόγων και έργων. Είναι αυστηροί κριτές και έχουν πάντα έτοιμη την απάντηση «αφού εσύ δεν τα τηρείς αυτά που μου διδάσκεις κ.λπ». Όπως λέει ο λαός μας «δάσκαλε που δίδασκες και λόγον δεν εκράτεις».

Β) Η βιωματική προσέγγιση. Ο γονεύς μεταδίδει αυτό που πραγματικά πιστεύει και αυτό που είναι βίωμά του, συνήθεια και τρόπος ζωής. Όταν λέγεις με τα λόγια κάτι που δεν το ενστερνίζεσαι, τότε υποκρίνεσαι και τα παιδιά έχουν την ικανότητα να το καταλαβαίνουν. Ωραίο παράδειγμα βιωματικής διδαχής είναι ο τρόπος που χρησιμοποιούσε η αγράμματη σύζυγος του αγωνιστού και συγγραφέως Ιωάννη Μακρυγιάννη για να διδάξει την ευσέβεια στα δύο μικρότερα παιδάκια της, τα δίδυμα. Ακουμπούσε το λίγο φαγητό της ημέρας, ίσως και ένα ξεροκόμματο ψωμιού, στο εικονοστάσι, το μετέφερε από εκεί στο τραπέζι και έλεγε: «Παιδιά μου, σήμερα ο Χριστούλης αυτό το φαγητό μας στέλνει». Η εικόνα αυτή με τη χαρακτηριστική κίνηση εμπεριείχε βαθύτατο συμβολισμό και αναμφισβήτητα επηρέασε τις τρυφερές ψυχές των παιδιών του γενναίου και ευλαβεστάτου Στρατηγού.

Γ) Η αίσθηση του μέτρου. Το μηδέν άγαν των αρχαίων, το μέτρον άριστον που όλοι σήμερα αναφέρουμε, αλλά το έχουμε καταντήσει «παν μέτριον άριστον»! Τα σύγχρονα παιδιά έχουν την τάση να υπερβαίνουν το μέτρο όσον αφορά την κατανομή του χρόνου και του χρήματος (όταν υπάρχει και όταν περισσεύει). Σπαταλούν ώρες άχρηστες και ατελείωτες μιλώντας στο κινητό, στέλνοντας γραπτά μηνύματα, πλοηγούμενα στο διαδίκτυο, ανταλλάσσοντας μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και άλλα παρόμοια. Όταν οι γονείς έχουν τρία και τέσσερα κινητά τηλέφωνα ή υπεράριθμους ηλεκτρονικούς υπολογιστές ή όταν αγοράζουν ακριβό αυτοκίνητο (πιθανόν με επαχθείς δόσεις μηνιαίες) για να ικανοποιήσουν τη μανία επιδείξεως, τότε κάθε αίσθηση μέτρου χάνεται για τα παιδιά.

Δ) Η ανάγκη για ύπαρξη ορίων. Η τρυφερότητα και γλυκύτητα των γονέων δεν πρέπει να παρερμηνεύεται και να οδηγεί σε απρεπή και ασεβή συμπεριφορά των παιδιών. Θεωρώ λάθος το να καταργούνται τα όρια και οι αποστάσεις. Ούτε ο γονεύς να απαιτεί στρατιωτική πειθαρχία ούτε όμως το παιδί να τον προσφωνεί με το μικρό του όνομα ή να του μιλά περιφρονητικά. Αν ο γονεύς χάσει από νωρίς τον σεβασμό των παιδιών τους κάνει κακό για την μετέπειτα ζωή τους. Τους διδάσκει την ασυδοσία, την έλλειψη ορίων, την έλλειψη τάξεως και ιεραρχίας. Στη ζωή τους τα παιδιά, όταν μεγαλώσουν, θα αναγκασθούν να δουλέψουν σε χώρους όπου θεωρείται απαραίτητη η χάραξη ορίων και η ρύθμιση της συμπεριφοράς. Αν δεν τους διδάξουμε από μικρή ηλικία και εμπράκτως τα όρια, τότε θα εμφανίσουν προβλήματα προσαρμοστικότητος ή και παραβατικότητος (χούλιγκαν κ.λπ) όταν μεγαλώσουν.

Ε) Περιοδικότητα και επαναληπτικότητα συνηθειών. Καλό είναι να καλλιεργήσουμε στα παιδιά την έννοια της επαναληπτικότητας και της κατά τακτές περιόδους επαναλήψεως ορισμένων εργασιών, ασκήσεων. Επί παραδείγματι κάθε πρωί και βράδυ πλένουμε τα δόντια μας, κάθε Σάββατο έχουμε Κατηχητικό, κάθε Κυριακή πηγαίνουμε στην Εκκλησία, κάποια συγκεκριμένη ημέρα της εβδομάδος διαβάζουμε μαζί τους ένα εξωσχολικό βιβλίο, δύο φορές την εβδομάδα κάνουν αθλοπαιδιές συστηματικά κ.λπ. Έτσι η ψυχοσύνθεση του παιδιού εθίζεται στην τάξη και στον προγραμματισμό. Επί πλέον η επανάληψη ωφελίμων ενεργειών σε τακτά διαστήματα αρέσει στα παιδιά, τους δημιουργεί ένα ευχάριστο αίσθημα προσδοκίας και μάλιστα στενοχωρούνται όταν χάνεται για έκτακτο λόγο αυτή η περιοδικότητα.

Στ) Η προσωπική μας ενασχόληση. Από τη δική μου εμπειρία ως γονέως θυμούμαι ότι διάβαζα μεγαλοφώνως βιβλία και Κλασσικά Εικονογραφημένα στον γιό μου, όταν ήταν μαθητής του Δημοτικού Σχολείου. Είχαμε καθιερώσει δεκαπέντε λεπτά πριν από τη βραδυνή του κατάκλιση γι’ αυτή την ενασχόληση. Συνήθως διάβαζα με χρωματισμό στη φωνή για να κάνω πιο επαγωγική την ανάγνωση. Κάποια βραδιά ήμουν κουρασμένος και διάβαζα γρήγορα και μάλιστα χωρίς τον συνήθη χρωματισμό στη φωνή. Ο γιός μου αντέδρασε και ζήτησε να είμαι ο καλός εκφωνητής που ήξερε μέχρι τότε. Δίδαγμα: Τα παιδιά δεν κοροιδεύονται. Θέλουν να ασχολούμαστε μαζί τους συνειδητά και όχι να το κάνουμε υπό μορφήν αγγαρείας.

Ας κάνουμε, λοιπόν, τον Σταυρό μας και ας προσπαθήσουμε όλοι να αγωνισθούμε για την ανατροφή των νέων της πατρίδας μας με αξίες παραδοσιακές, όχι όμως αποκομμένες από τη σύγχρονη πραγματικότητα, και με πρότυπα Αγίων και Ηρώων. Η Ελλάδα μας έχει ανάγκη από μία νέα γενιά, η οποία δεν θα οδηγήσει τον τόπο σε μία νέα κρίση, ίσως χειρότερη από τη σημερινή. Αγαπητοί γονείς, ας ασχοληθούμε λίγο περισσότερο με την τρυφερή ηλικία!