Παρακολουθήστε τον Αρχιμανδρίτη π. Ιακώβο Κανάκη της Ιεράς Μητροπόλεως Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως σε ένα επίκαιρο βίντεο υπό το θέμα: “Η αγάπη του Θεού τα αλλάζει όλα”.
«ει θέλεις τέλειος είναι…»
Η τήρηση των εντολών είναι ικανή προκειμένου να εισέλθει κανείς στην βασιλεία των ουρανών. Υπάρχει όμως και τελειότητα στην αρετή, αλλά και κλιμάκωση στην μέθεξη των θείων ενεργειών.
Όπως έχουμε κατ’ επανάληψη τονίσει, η ουσία του Θεού είναι αμέθεκτη από τον άνθρωπο. Όμως ο άνθρωπος μπορεί να μεθέξει των ακτίστων ενεργειών του Θεού. Έτσι υπάρχει γεφύρωση ανάμεσα στον άκτιστο Θεό και στην κτιστή δημιουργία. Η σχέση Θεού-κτίσης είναι ενεργειακή. Όλη η κτίση μετέχει στις θείες ενέργειες. Υπάρχει όμως διαβάθμιση αυτής της μετοχής. Τα κτίσματα με την μετοχή τους στην ουσιοποιό ενέργεια έχουν το είναι, στην ζωοποιό το είναι και το ζην, στην σοφοποιό το είναι, το ζην και το σοφίζεσθαι, στην θεοποιό ενέργεια του Θεού το είναι, το ζην, το σοφίζεσθαι και το θεούσθαι. Η μετοχή γίνεται ανάλογα με την δεκτικότητα και την καθαρότητα των κτισμάτων, όλη όμως η κτίση είναι εικόνα του Θεού σύμφωνα με τους προαιώνιους «δημιουργικούς λόγους».
Ο Ιησούς είπε στον νεανίσκο: εάν θέλεις να είσαι τέλειος «πώλησε τα υπάρχοντά σου και δεύρο ακολούθει μοι». Η ανθρώπινη τελειότητα είναι βέβαια σχετική. Μόνο ο Θεός είναι τέλειος. Κατά τον άγιο Γρηγόριο Παλαμά υπάρχει «η ατέλεστος τελειότης των τελείων», δεδομένου ότι η τελείωση συνεχίζεται διηνεκώς. Οι Πατέρες της Εκκλησίας κάνουν λόγο για αρχαρίους, μέσους και τελείους. Αυτό έχει σχέση με την αρετή, αλλά κατ’ ουσίαν είναι βαθμοί καθαρότητας και μετοχής στις άκτιστες ενέργειες του Θεού.
Η κτίση και οι άνθρωποι έχουν δυνάμει την δυνατότητα για την κατά χάρη θέωση με την άσκηση. Υπάρχει μία δυναμική για πρόοδο. Ο άνθρωπος μπορεί να μεταβεί από το «είναι», στο «ευ είναι» και τελικά στο «αεί είναι». Η τρεπτότητα του ανθρώπου μπορεί να τον οδηγήσει στον μηδενισμό ή στην ένωσή του με τον Θεό, στην κατά χάρη θέωση. Ο Θεός μάς αγαπά και εργάζεται την σωτηρία μας, σ’ εμάς όμως εναπόκειται η ελεύθερη αποδοχή της.
Όσο κανείς αγαπά τον Θεό, τόσο ο Θεός του αποκαλύπτεται. Όσο βαθαίνει η προσωπική σχέση του ανθρώπου με τον Θεό, αισθάνεται πληρότητα και προστασία, η ζωή του πλέον έχει νόημα, δεν έχει υπαρξιακό άγχος. Ο άνθρωπος ανάγεται στην φυσική θεολογία όπου βλέπει στην κτίση το χέρι του Θεού. Η αγάπη προς τον Θεό γίνεται το κυρίαρχο γνώρισμα του προσώπου του και μπορεί να αγαπά. Η σχέση με τον Θεό και τους ανθρώπους δεν είναι εξουσιαστική, είναι σχέση αγάπης. Η ανιδιοτελής αγάπη όμως αποκτάται με προσπάθεια και άσκηση. Για τον λόγο αυτό η Εκκλησία ως «κοινωνία προσώπων» προσφέρεται για την ανέλιξη του ανθρώπου.
Ο Θεός, λοιπόν, δεν θέλει ένα κομμάτι του εαυτού μας. Μας θέλει όλους. Δεν μπορείς να έχεις δύο κυρίους, τον Θεό και τον μαμωνά, δηλαδή τα υλικά αγαθά. Οι θλίψεις της ζωής μας είναι η παιδεία του Κυρίου, ο οποίος θέλει να χριστοποιήσουμε κάθε άκρη του εαυτού μας. Όταν συμβεί αυτή η χριστοποίηση, τότε την θέση της θλίψης παίρνει η αναστάσιμη χαρά. Όμως στην διαδικασία αυτή η ύπαρξή μας μετατρέπεται από εγωκεντρική σε χριστοκεντρική. Προκειμένου να ενωθούμε με τον Θεό είναι απαραίτητη η παραίτησή μας από εγωιστικές σκοπιμότητες. Ο Απόστολος Παύλος, κεκαθαρμένος από τον αγώνα του, έγραψε: «ζω δε ουκέτι εγώ, ζει εν εμοί Χριστός».
Ο πλούτος και η προσκόληση στα γήινα αγαθά είναι αποτέλεσμα της πτώσης του ανθρώπου. Ο άνθρωπος πολλές φορές προσπαθεί να κτίσει ένα ασφαλές καταφύγιο και να αισθανθεί αυτάρκης. Η τάση για αυτάρκεια είναι εγωιστική απομόνωση από τον Θεό και τους ανθρώπους. Ο φόβος και η ανασφάλεια οφείλονται στην ζωή χωρίς Θεό. Τελικά, ο άνθρωπος λατρεύει τον εαυτό του και τα κτίσματα γύρω του και πασχίζει να ζήσει σε ένα κόσμο χωρίς Θεό, που δεν τον χρειάζεται πλέον. Τέτοιος κόσμος δεν υπάρχει, είναι αυταπάτη και ό,τι προσπαθεί να κτίσει είναι αποστασία και ειδωλολατρία.
Ο Ορθόδοξος χριστιανός, όμως, ζει προσωπικά. Ελευθερώνεται από την τυραννία των κτισμάτων και κεντρική θέση στην ζωή του έχει ο Θεός σαν πρόσωπο, σαν Πατέρας έμπλεως αγάπης, και ο αδελφός, ο κάθε άνθρωπος, που είναι εικόνα του Θεού. Η ζωή του τότε παύει να είναι αλλοτριωμένη, γίνεται ο εαυτός του, αισθάνεται παιδί του Θεού. Η βεβαιότητά του συνεχίζει και μετά τον βιολογικό θάνατο. Ζει τον Παράδεισο ήδη στην επίγεια ζωή του. Κατά τον Παύλο: «εμοί το ζην Χριστός και το αποθανείν κέρδος» (Φιλ. 1:21).
Η προσκόλληση στα γήινα αγαθά, λοιπόν, είναι μεταπτωτικό φαινόμενο. Η κατά Θεόν ζωή είναι το κατά φύσιν στον άνθρωπο, τον λυτρώνει και του δίνει την βεβαιότητα της αιώνιας ζωής.
Αρχιμανδρίτης Δωρόθεος Τζεβελέκας (†)
Από το βιβλίο: Αρχιμανδρίτου Δωροθέου Τζεβελέκα, ΔΙΗΓΗΣΟΜΑΙ ΠΑΝΤΑ ΤΑ ΘΑΥΜΑΣΙΑ ΣΟΥ (η αγάπη του Θεού στα κυριακάτικα Eυαγγέλια). Θεσσαλονίκη 2015
Βρισκόμαστε ακόμα στην εορτή των Χριστουγέννων, διότι και σήμερα, δεύτερη ημέρα της εορτής, Χριστούγεννα έχουμε. Αλλά ιδιαιτέρως η Εκκλησία μας τιμά σήμερα την Υπεραγία Θεοτόκο, δηλαδή το πρόσωπο εκείνο το οποίο περισσότερο από κάθε άλλο άνθρωπο συνήργησε στην Γέννηση του Σωτήρος μας Χριστού.
Γι’ αυτό η Εκκλησία μας σήμερα επιτελεί Σύναξη, συνάγει δηλαδή τους πιστούς. Συγκεντρώνονται οι Χριστιανοί για να προσφέρουν την θεία Ευχαριστία και να εορτάσουν εις τιμήν της Παναγίας μας και από ευγνωμοσύνη προς την Υπεραγία Θεοτόκο.
Επειδή όμως συμπίπτει σήμερα και η Κυριακή μετά τα Χριστούγεννα, συνεορτάζεται και η μνήμη τριών προσώπων, τα οποία και αυτά είχαν μία άμεση σχέση με τον Κύριό μας.
Πρώτον, του Δαβίδ του βασιλέως και προφήτου, ο οποίος όχι μόνο προφήτευσε την έλευση του Κυρίου, αλλά ήταν και εκ των κατά σάρκα προγόνων του Κυρίου μας. Και όπως είχε προφητευθεί, από την κληρονομία και βασιλεία του βασιλέως Δαβίδ θα προερχόταν ο Μεσσίας.
Δεύτερον, του δικαίου Ιωσήφ, ο οποίος προστάτευσε την Υπεραγία Θεοτόκο και ήταν το όργανο εκείνο της θείας Προνοίας, για να οικονομήσει την πάναγνο Θεοτόκο και να την φυλάξει από τις κοινωνικές επιπτώσεις μιας αυστηρής και συντηρητικής κοινωνίας, όπως ήταν τα χρόνια εκείνα η κοινωνία, έναντι της εκ Παρθένου γεννήσεως. Διότι φυσικά ο κόσμος δεν εγνώριζε το μυστήριο και το υπέρ φύσιν της Γεννήσεως του Κυρίου, και συνεπώς η Κυρία Θεοτόκος, εάν ήταν άνευ ανδρός, θα κινδύνευε.
Και, όπως φαίνεται, ο άγιος Ιωσήφ ήταν άνθρωπος μεγάλης αρετής, πραότατος, ειρηνικός, αγαθός, και βοήθησε πολύ στο να προστατευθεί και η Κυρία Θεοτόκος αλλά και το Θείο Βρέφος. Και ήταν υπάκουος στο θέλημα του Θεού, και όταν δι’ οπτασίας ο άγγελος του παρήγγελλε τούτο ή εκείνο, με απλότητα καρδίας ο άγιος Ιωσήφ το δεχόταν.
Και τρίτον, του αγίου Ιακώβου του Αδελφοθέου, ο οποίος ανήκει στους κατά σάρκα συγγενείς του Κυρίου. Διότι ο Κύριος, όπως γνωρίζουμε και αναφέρεται στα ιερά Ευαγγέλια, είχε και τέσσερεις αδελφούς. Όχι όμως αδελφούς εκ της Υπεραγίας Θεοτόκου – μη γένοιτο, διότι η Κυρία Θεοτόκος ήταν αειπάρθενος – αλλά επρόκειτο είτε περί εξαδέλφων του Κυρίου είτε περί τέκνων του Ιωσήφ από σύζυγο την οποία είχε πριν μνηστευθεί την Κυρία Θεοτόκο.
Εκ των τριών αυτών προσώπων, τα οποία εορτάζουμε σήμερα, φαίνεται ότι ο Κύριος έγινε πλήρης άνθρωπος και είχε συγγενείς. Ήταν όντως ο Υιός του ανθρώπου. Όχι μόνον ο Υιός του Θεού, αλλά και ο Υιός του ανθρώπου. Και εάν δεν ήταν ο Υιός του ανθρώπου, δεν θα μπορούσε να μας σώσει. Αλλά συγχρόνως ήταν και Υιός του Θεού. Και εάν δεν ήταν και Υιός του Θεού, πάλι δεν θα μπορούσε να μας σώσει. Μας σώζει, επειδή είναι Υιός του ανθρώπου και Υιός του Θεού.
Αυτό το Μυστήριο του Θεανθρώπου Χριστού είναι το Μυστήριο της σωτηρίας μας, το οποίο τελεσιουργείται μέσα στην αγία μας Εκκλησία και το οποίο σήμερα – όψεις αυτού του Μυστηρίου – εορτάζουμε, εορτάζοντας τόσο την Κυρία Θεοτόκο, την Μητέρα του Χριστού μας, όσο και τους τρεις αυτούς δικαίους και αγίους άνδρες.
Ας ευχηθούμε να πρεσβεύουν για μας στον Κύριο με τις ισχυρές πρεσβείες τους, και ιδίως ο άγιος Ιωσήφ. Διότι υπάρχει παράδοση και αποκαλύψεις γι’ αυτό το θέμα, ότι ο άγιος Ιωσήφ έχει μεγάλη παρρησία στον Κύριο. Να πρεσβεύουν, ώστε και εμείς να είμαστε μάρτυρες της θείας Του Ενανθρωπήσεως εκ πείρας πνευματικής.
Ο Χριστός να μην είναι για μας μία ιδέα, μία ιδεολογία, αλλά να είναι ο ζωντανός Θεάνθρωπος, με τον οποίο εμείς έχουμε καθημερινή συγγένεια, πνευματική οικειότητα, αίσθηση της παρουσίας Του και της αγάπης Του και της Χάριτός Του, και αυτό θα είναι και το νόημα της ζωής μας αλλά και η αληθινή χαρά της ζωής μας.
Ευχόμαστε και στους αδελφούς προσκυνητές, που συνεορτάζουν μαζί μας, να έχουν πλούσια την Χάρη του σαρκωθέντος Κυρίου και, ενισχυμένοι απ’ όσα είδαν και έζησαν και άκουσαν αυτές τις άγιες ημέρες στο Άγιον Όρος, να εξέλθουν στον κόσμο φέροντες και αυτοί εν μέσω γενεάς διεστραμμένης και αποστατούσης από τον Θεό των Πατέρων μας ακλόνητη την ομολογία και την πίστη τους προς τον σαρκωθέντα Κύριο και Λυτρωτή μας και Σωτήρα μας Ιησού Χριστό.
(1988)
Αρχιμανδρίτης Γεώργιος Καψάνης (†)
Από το βιβλίο: Αρχιμανδρίτου Γεωργίου, Ομιλίες σε ακίνητες Δεσποτικές και Θεομητορικές Εορτές. Έκδ. Ι.Μ. Οσίου Γρηγορίου, Άγιον Όρος 2015, σελ. 182.
