Προσκυνηματική Εκδρομή

Το Αποστολικό ανάγνωσμα της Κυριακής του τυφλού προέρχεται από τις Πράξεις των Αποστόλων και συγκεκριμένα από την ιεραποστολική δράση του Απ. Παύλου στους Φιλίππους της Μακεδονίας. Είναι σε νεοελληνική μετάφραση το ακόλουθο:

«Μια μέρα, καθώς πηγαίναμε στον τόπο της προσευχής, συνέβη να συναντήσουμε μια δούλη που είχε μαντικό πνεύμα και με τις μαντείες της απέφερε πολλά κέρδη στους κυρίους της. Αυτή ακολουθούσε τον Παύλο και τον Σίλα και φώναζε: ‘Αυτοί οι άνθρωποι είναι δούλοι του ύψιστου Θεού, που μας κηρύττουν την οδό της σωτηρίας!’ Αυτό το έκανε πολλές μέρες.

Ο Παύλος αγανάκτησε· γύρισε πίσω και είπε στο πνεύμα: ‘Σε διατάζω στο όνομα του Ιησού Χριστού να βγεις απ’ αυτήν’. Την ίδια στιγμή βγήκε το πνεύμα. Όταν είδαν τ’ αφεντικά της ότι μαζί με το πνεύμα χάθηκε κι η ελπίδα του κέρδους που είχαν από την εργασία της, έπιασαν τον Παύλο και τον Σίλα και τους έσυραν στην αγορά για να τους παρουσιάσουν στις αρχές.

Τους οδήγησαν μπροστά στους ανώτατους άρχοντες της πόλης και είπαν: ‘Αυτοί οι άνθρωποι είναι Ιουδαίοι και προκαλούν ταραχές στην πόλη. Θέλουν να εισαγάγουν έθιμα που δεν επιτρέπεται σ’ εμάς, που είμαστε Ρωμαίοι, να τα δεχτούμε ή να τα τηρήσουμε’. Τότε ο λαός ξεσηκώθηκε εναντίον τους.

Οι άρχοντες τους έσκισαν τα ρούχα και έδωσαν διαταγή να τους ραβδίσουν. Τους έδωσαν πολλά χτυπήματα και μετά τους έβαλαν στη φυλακή κι έδωσαν εντολή στον δεσμοφύλακα να τους φυλάει ασφαλισμένους καλά. Αυτός, εφόσον πήρε μια τέτοια εντολή, τους έβαλε στο πιο εσωτερικό κελί και για λόγους ασφάλειας έσφιξε τα πόδια τους στην ξυλοπέδη.

Γύρω στα μεσάνυχτα, ο Παύλος και ο Σίλας προσεύχονταν και έψελναν ύμνους στον Θεό· και τους άκουγαν οι φυλακισμένοι. Ξαφνικά έγινε ένας σεισμός τόσο δυνατός, που σαλεύτηκαν τα θεμέλια της φυλακής.

Αμέσως άνοιξαν όλες οι πόρτες και τα δεσμά των φυλακισμένων λύθηκαν. Ο δεσμοφύλακας ξύπνησε· κι όταν είδε τις πόρτες της φυλακής ανοιχτές, έβγαλε το σπαθί του κι ήθελε να σκοτωθεί, νομίζοντας ότι οι φυλακισμένοι είχαν δραπετεύσει. Τότε ο Παύλος του φώναξε: ‘Μην κάνεις κανένα κακό στον εαυτό σου! Είμαστε όλοι εδώ’.

Ο δεσμοφύλακας ζήτησε να του φέρουν φώτα, πήδηξε μέσα στο κελί, και τρομαγμένος έπεσε στα πόδια του Παύλου και του Σίλα. Ύστερα τους έβγαλε έξω και τους ρώτησε: ‘Κύριοι, τι πρέπει να κάνω για να σωθώ;’ Αυτοί του είπαν: ‘Πίστεψε στον Κύριο Ιησού Χριστό και θα σωθείς κι εσύ και το σπίτι σου’.

Και κήρυξαν σ’ αυτόν και σ’ όσους ήταν στο σπίτι του τον λόγο του Κυρίου. Ο δεσμοφύλακας τους πήρε την ίδια εκείνη ώρα μέσα στη νύχτα κι έπλυνε τις πληγές τους· ύστερα βαφτίστηκε αμέσως ο ίδιος και όλη η οικογένειά του. Κατόπιν τους ανέβασε στο σπίτι του και τους έστρωσε τραπέζι. Ήταν πανευτυχής που κι αυτός και όλη η οικογένειά του είχαν βρει την πίστη στον Θεό» (Πράξ. 16, 16-34).

Στην αποστολική αυτή περικοπή της Κυριακής του τυφλού γίνεται λόγος για τα πρώτα βήματα του Φωτός του Χριστού στην Ευρώπη, στους Φιλίππους της Μακεδονίας. Μια γυναίκα, η Λυδία η Φιλιππησία, είναι η πρώτη χριστιανή της Ευρώπης.

Ο πρώτος αυτός καρπός του χριστιανικού Ευαγγελίου θα έχει θαυμαστή συνέχεια και θα επεκταθεί μέχρι την καρδιά της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, τη Ρώμη. Το κήρυγμα του χριστιανικού Ευαγγελίου στη νικηφόρα αυτή πορεία του θα συναντήσει εμπόδια: ένα από αυτά είναι η μαγεία, για την οποία γίνεται λόγος σε άλλα σημεία του βιβλίου των Πράξεων των Αποστόλων (8,18εξ.13,8. 19,13εξ.), εδώ είναι η μαντική: Ένα κορίτσι που είχε σατανικό μαντικό πνεύμα ακολουθούσε τον Παύλο και τον Σίλα και φώναζε πίσω τους: «Αυτοί οι άνθρωποι είναι δούλοι του ύψιστου Θεού, που μας κηρύττουν την οδό της σωτηρίας!» Ο Παύλος, γνωρίζοντας ότι τα λόγια του κοριτσιού προέρχονται από πονηρό πνεύμα που υπήρχε μέσα της, αμέσως τη θεράπευσε επικαλούμενος τη δύναμη του Ιησού Χριστού – πράγμα που δυσαρέστησε τους κυρίους της που κέρδιζαν χρήματα από τις μαντείες της.

Από μαρτυρίες αρχαίων συγγραφέων γνωρίζουμε ότι η μαγεία, η αστρολογία και η μαντική κυριαρχούσαν στον αρχαίο κόσμο. Γράφει π.χ. ο Θουκυδίδης στην Ιστορία του (5,103): «Πολλοί άνθρωποι όταν χάσουν τις εύλογες ελπίδες τους καταφεύγουν σε φανταστικά σχήματα, στη μαντική και τους χρησμούς και όσα άλλα τέτοια τρέφουν τις προσδοκίες που οδηγούν στην καταστροφή» (Μετάφραση Αγγέλου Βλάχου, εκδ. Γαλαξία).

Οι χριστιανοί κήρυκες κήρυξαν την ελευθερία από τη δυναστεία των μάγων και μάντεων που χαρίζει η πίστη στον Χριστό και έδωσαν τη δυνατότητα στους ανθρώπους με την πίστη τους αυτή να απαλλαγούν από τις δεισιδαιμονίες και ελεύθερα να ρυθμίζουν τη ζωή τους και την επίτευξη των στόχων τους.

Ο Παύλος και μέσα στη φυλακή, στην περίπτωσή μας στη φυλακή των Φιλίππων, αισθάνεται ελεύθερος και ψάλλει ύμνους στον Θεό, και παρόλο που ένας σεισμός έθραυσε τις πύλες της φυλακής, δεν δραπέτευσε – πράγμα το οποίο εντυπωσίασε τον δεσμοφύλακα, (που σε δυο βυζαντινά χειρόγραφα, το ένα του 12ου και το άλλο του 13ου αιώνα φέρει το όνομα Στεφανάς). Ο δεσμοφύλακας πίστεψε στον Χριστό που κήρυττε ο Απόστολος και ζήτησε να βαπτιστεί χριστιανός με όλη την οικογένειά του και παρέθεσε μάλιστα τράπεζα γεμάτος χαρά με όλο το σπιτικό του.

Όταν διαβάζει κανείς για τον ιστορικό θρίαμβο του Χριστιανισμού έναντι της μαγείας και της μαντικής της αρχαιότητας, απορεί εύλογα πώς μετά από δυο χιλιάδες χρόνια χριστιανικής ιστορίας και σχετικής διαπαιδαγωγήσεως των ανθρώπων κυριαρχούν στην κοινωνία μας μάντεις, χρησμολόγοι, χαρτορίχτρες και πάσης φύσεως άνθρωποι (άνδρες και γυναίκες) που προλέγουν το μέλλον, φυσικά με το σχετικό κέρδος – δραστηριότητες που διαφημίζονται συχνά και στην τηλεόραση.

Φαίνεται ότι έχουν δίκιο οι ψυχολόγοι που πιστεύουν ότι οι άνθρωποι φοβούνται την ελευθερία (βλ. Erich Fromm, Ο φόβος μπροστά στην ελευθερία, 1971, εκδόσεις Μπουκουμάνη). Ωστόσο η ελευθερία που κηρύττει ο Παύλος ακόμη και μέσα από τη φυλακή είναι ένα ανεκτίμητο αγαθό όχι μόνο από πλευράς σωτηριολογικής αλλά και από γενικότερης πλευράς κοινωνικής και ψυχολογικής.

Είναι ελευθερία από κάτι που κρατά τον άνθρωπο δέσμιο για να μπορέσει να διαλέξει κάτι άλλο, είναι ελευθερία από το σκοτάδι και συνάμα δυνατότητα να διαλέξει το φως – αρκεί να έχει κανείς τη διάθεση και τη δυνατότητα να αντικρίσει το φως που φέρνει στον κόσμο Αυτός που διακηρύττει «Εγώ ειμί το φως του κόσμου» (Ιω. 8,12).Η μαγεία, η μαντική και η ελευθερία του χριστιανού.

Ιωάννης Καραβιδόπουλος

Ο κ. Ιωάννης Καραβιδόπουλος, είναι Ομότιμος Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ. ειδικός στην ερμηνεία της Καινής Διαθήκης

Πηγή: orthodoxia.info

Του Δημητρίου Λυκούδη, Ιστορικού

Και μόνο η προτροπή των Αγωνιστών «Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος» είναι αρκετή, ώστε να καταστεί αβίαστα κατανοητό σε καθένα καλοπροαίρετο αναγνώστη, πολύ δε περισσότερο σε εμβριθή επιστήμονα και μελετητή, η άρρηκτη σχέση Χριστιανισμού και Ελληνισμού, Εκκλησίας και Πατρίδας στη διάρκεια του Αγώνα του 1821.

Αυτό εύκολα μαρτυρείται από τον υψηλό αριθμό των Πατριαρχών, των Μητροπολιτών και Επισκόπων, των ιερέων και Μοναχών που μαρτύρησαν και έπεσαν στον Αγώνα της Ανεξαρτησίας. Κυρίως, όμως, μαρτυρείται από την ανάμειξη του τιμημένου ιερού ράσου στην όλη καθημερινότητα των υπόδουλων Ελλήνων.

Είναι το ράσο και η Ορθόδοξη Εκκλησία που πρωτοστατεί στις πάλαι ποτέ Κοινότητες, σε εκείνους τους κοινοτικούς θεσμούς που προνοούσαν ή, έστω έτσι αρχικά προορίζονταν, διοικούσαν τρόπον τινά μικρές δημοτικές και περιφερειακές περιοχές. Και, συνάμα, καλλιεργούσαν την ιδέα της Ελληνικής Επανάστασης, τροφοτούσαν τους Αγωνιστές με όλα όσα απαραίτητα για τις ανάγκες του Αγώνα.

Είναι το ράσο και η Ορθόδοξη Εκκλησία που διατήρησε και μεταλαμπάδευσε ανόθευτη την πλούσια ελληνική γλώσσα, συμβάλλοντας με κάθε τρόπο τόσο στη διατήρηση όσων ελληνικών σχολείων ήταν δυνατόν, έστω αρχικά, κυρίως, όμως, με την ύπαρξη και άτυπη οργάνωση των περιβόητων και ξακουστών «Κρυφών Σχολειών», όπου οι μαθητές μάθαιναν να διαβάζουν από το εκκλησιαστικό βιβλίο, την Οκτώηχο, διδάσκονταν γραφή, τραγουδούσαν τη Λευτεριά, έψελναν τα τραγούδια του Θεού, γεύονατν, έστω κρυφίως, ελληνική γραφή, Ρωμαίικη ψυχή και Ορθοδοξία. Ο Φωτάκος, στα Απομνημονεύματά του, μάς δίνει μια πλέον σαφέστερη εικόνα για τα Κρυφά Σχολεία της εποχής: «Μόνοι των οι Έλληνες εφρόντιζαν διά την παιδείαν, η οποία εσυνίστατο εις το να μανθάνουν τα κοινά γράμματα και ολίγην αριθμητικήν, ακανόνιστον. Εν ελλείψει δε διδασκάλου, ο ιερεύς εφρόντιζε περί τούτου. Όλα αυτά εγίνοντο εν τω σκότει και προφυλακτά από τους Τούρκους».

Είναι το τιμημένο ράσο και η Ορθόδοξη Εκκλησία που κατέστησαν κάθε μοναστήρι και ένα μικρό προπύργιο των Αγωνιστών, όχι μόνο ως κρυσφύγετο και κέντρο εφοδιασμού, αλλά και ως χώρος πνευματικής και εθνικής αφυπνώσεως και περισσυλογής. Ακόμη και σήμερα, πολλά είναι τα μοναστήρια εκείνα που κοσμούνται από δωρεές μεγάλων ελλήνων καπεταναίων Αγωνιστών, μικρή ένδειξη αληθινής και καθάριας έκφρασης Πίστεως και αγάπης προς τα θεία και Ιερά. Να, κάπως έτσι τα χαρακτηρίζει τα μοναστήρια της εποχής του ο μεγάλος Ιωάννης Τριανταφύλλου, ο υψηλός στο ανάστημα, απ᾿ όπου πήρε και το προσωνύμιό του, στρατηγός Μακρυγιάννης: «…αυτά τα μοναστήρια ήταν τα πρώτα προπύργια της απανάστασής μας. Ότι εκεί ήταν και οι τζεμπιχανέδες μας κι όλα τ’ αναγκαία του πολέμου. Ότ’ ήταν παράμερον και μυστήριον από τους Τούρκους».

Και ο ξακουστός σε όλους Γέρος του Μοριά, αναφερόμενος στην καταλυτική συμβολή και θυσία του κλήρου εκείνης της περιόδου και της όλης δράσης της Εκκλησίας, έλεγε: «Σαν μια βροχή ήρθε σε όλους μας η επιθυμία της ελευθερίας και όλοι, και οι κληρικοί και οι προεστοί και οι καπεταναίοι και οι γραμματισμένοι και οι έμποροι, όλοι συμφωνήσαμε στον ίδιο σκοπό και κάναμε την επανάσταση… Η επανάστασις η εδική μας δεν ομοιάζει με καμμίαν από όσας γίνονται την σήμερον εις την Ευρώπην. Της Ευρώπης αι επαναστάσεις εναντίον των διοικήσεών τους είναι εμφύλιος πόλεμος· ο εδικός μας πόλεμος ήτο πλέον δίκαιος. Ήτον έθνος με άλλον έθνος».

Ο Ιστορικός Νίκος Σβορώνος, αναφορικά με τη σύμπραξη και ταύτιση Εκκλησίας και Πατρίδας στην Επανάσταση στα 1821, τονἰζει: «Οι Νεομάρτυρες, συχνό φαινόμενο της εποχής, που δέχονται τον μαρτυρικό θάνατο για τη χριστιανική τους πίστη, είναι συγχρόνως και οι πρώτοι εθνικοί ήρωες του νέου ελληνισμού (…). Άλλωστε, στους πρώτους αιώνες της Τουρκοκρατίας η Εκκλησία όχι μόνο δεν αντιτίθεται στα απελευθερωτικά κινήματα από τις δυτικές χριστιανικές δυνάμεις, αλλά συχνά συμμετέχη ενεργά και πολλές φορές τα κατευθύνει».

Είναι το τιμημένο ορθόδοξο ράσο, το νέφος των Νεομαρτύρων και Ιερομαρτύρων, πριν και κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης, που και τότε και σήμερα, στέλνουν το δικό τους μήνυμα, την ηρωική προτροπή, βάση και με αφορμή της οποίας γαλουχήθηκαν τόσες γενεές γενεών, τόσα ελληνόπουλα, τόσοι χριστιανοί του μαρτυρικού και ηρωικού, ελληνορθόδοξου ετούτου τόπου: «Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος».